دو گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گویند که موجودی اورانیوم ایران با غلظت نزدیک به حد نصاب لازم برای ساخت بمب اتمی به طور مداوم در حال افزایش و گفت‌وگوها برای بهبود همکاری بین ایران و آژانس متوقف شده است.
آژانس برای انجام ماموریت خود در ایران با مشکلات متعددی روبرو است و رافائل گروسی، دبیر کل آژانس، می‌گوید ایران فقط بخش اندکی از تعهدات خود براساس توافقنامه مشترک که سال گذشته امضا شد را اجرا می‌کند.
در یکی از گزارش‌های محرمانه آژانس که برای اعضای این نهاد ارسال شده و نسخه‌ای از آن روز سه‌شنبه ۷ خرداد در اختیار خبرگزاری رویترز قرارگرفته، گفته می‌شود: «در یک سال گذشته در زمینه اجرای مفاد توافقنامه چهارم مارس ۲۰۲۳ هیچ پیشرفتی صورت نگرفته است.»
رافائل گروسی حدود دو هفته پیش برای گفتگو با مقامات ایرانی با هدف بهبود همکاری دو طرف و بهبود نظارت آژانس به تهران سفر کرد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز ۱۸ اردیبهشت در بازگشت از سفرش به ایران، وضعیت همکاری ایران با آژانس را «غیر قابل قبول» خواند و خواستار تغییر رویکرد ایران شد.
او در گفت‌وگو با خبرنگاران در وین در عین حال اعلام کرده بود که طرفین به «درک مشترک» رسیده‌اند و تهران به او گفته آماده است تا روی اقدامات مشخصی کار کند.
اما در پی مرگ ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور و حسین امیرعبدالهیان، وزیر خارجه ایران، در سقوط هلی‌کوپتر حامل آن‌ها مذاکرات بین تهران و آژانس متوقف شده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بخش دیگری از گزارش محرمانه خود می‌گوید: «دبیرکل آژانس در تماس با دولت جدید ایران بر ضرورت ادامه مذاکرات و آمادگی این نهاد برای ادامه گفت‌وگوهای فنی در سطوح عالی که از روزهای ششم و هفتم ماه مه آغاز شده تاکید کرده است.»
از تصویب آخرین قطعنامه‌های شورای حکام آژانس علیه ایران حدود ۱۸ ماه گذشته است.
در این قطعنامه‌ها به ایران دستور داده شد که هر چه سریع‌تر شرایط لازم برای بازرسی‌های سرزده این نهاد را فراهم کرده و به سئوالات آژانس در مورد کشف آثار اورانیوم در تاسیسات اعلام نشده پاسخ دهد.
هر چند از آن زمان تاکنون تعداد تاسیسات مورد نظر در این تحقیقات به دو مورد کاهش یافته ولی ایران هنوز توضیح نداده که آثار اورانیوم چگونه به این تاسیسات راه یافته است.
در بخش دیگری از گزارش جدید آژانس به اعضای شورای حکام این نهاد با اشاره به آثار اورانیوم کشف شده گفته می‌شود: «دبیر کل آژانس از حل نشدن معضل قدیمی مربوط به مقررات پادمانی در تاسیسات ایران متاسف است.»
خبرگزاری رویترز به نقل از دیپلماتها گزارش می‌دهد که فرانسه و بلژیک خواستار تصویب قطعنامه دیگری در مورد ایران در اجلاس بعدی شورای حکام آژانس هستند که هفته آینده برگزار می‌شود ولی آمریکا هنوز از این درخواست حمایت نکرده است.
رویترز روز چهارم خرداد نیز به نقل از دیپلماتها خبر داده بود که آمریکا و سه کشور اروپایی بر سر مقابله با ایران از طریق پیگیری قطعنامه‌ای علیه این کشور در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اختلاف نظر دارند.
روزنامه وال استریت جورنال هم صبح سه‌شنبه در گزارشی مدعی شده بود که دولت جو بایدن به متحدان اروپایی خود فشار می‌آورد که از فشار بر ایران بابت برنامه هسته‌ای این کشور عقب‌نشینی کنند تا تنش‌ها با ایران پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر آمریکا افزایش نیابد.
در این گزارش آمده است که ایالات متحده با تلاش بریتانیا و فرانسه برای انتقاد از ایران در جلسه شورای حکام که ماه ژوئن برگزار خواهد شد، مخالف است و حتی به برخی دیگر از کشورها فشار می‌آورد در جلسه رأی‌گیری قطعنامه شورای حکام شرکت نکنند.
حکومت ایران معمولا تصویب چنین قطعنامه‌هایی را اقدامی سیاسی و بر ضد منافع ایران توصیف می‌کند و با برداشتن گام‌های جدید در برنامه هسته‌ای خود به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد.
در گزارش دوم آژانس خاطر نشان می‌شود که ذخیره اورانیوم با غلظت ۶۰ درصدی ایران در سه ماهه منتهی به ۲۲ اردیبهشت ۲۰.۶ کیلوگرم افزایش یافته و به بالای ۱۴۲ کیلوگرم رسیده است. البته مدتی بعد ایران غلظت ۵.۹ کیلوگرم از این موجودی را کاهش داده است.
این در حالی است که آژانس در گزارش اسفند سال گذشته خود خبر داده بود ایران در قیاس با ماه نوامبر ۲۰۲۳، ذخیره اورانیوم ۶۰ درصدی خود را که نزدیک به آستانه غنی‌سازی تسلیحاتی است، کاهش داده است.
براساس شاخص‌های اندازه گیری آژانس حجم اورانیوم با غلظت ۶۰ درصدی ایران در حدی است که اگر با ادامه پالایش غلظت آن به ۹۰ درصد برسد برای تولید سه بمب هسته‌ای کفایت می‌کند.
قدرت‌های غربی می‌گویند غنی‌سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد غلظت هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارد. در مقابل ایران همواره تاکید می‌کند که اهداف برنامه‌های هسته‌ای این کشور صلح‌آمیز است.
با استفاده از گزارش‌های رویترز، وال استریت جورنال و رادیو فردا؛ ش.ر/ ع.م