بانو آلبرایت وزیر امورخارجه آمریکا در دوران حکومت کلینتون که تا یک قدمی عذرخواهی از ملت ایران به خاطر براندازی 28 امُرداد جلو آمده بود. آلبرایت از آن رویداد ابراز تاسف کرد ولی از ملت ایران پوزش نخواست پس از برکناری و حذف حکومت دمکراتیک دکتر مصدق و بازگشت شاه به ایران، 24 آگوست 1953 (دوم شهریور 1332) سرلشکر زاهدی تصمیمات سختی را بر ضد کمونیست ها (حزب توده) که فعالیت هایش از پنج سال پیش از آن غیر قانونی شده بود، ولی دکتر مصدق عملا آن را آزاد گذارده بود اعلام کرد و ژنرال آیزنهاور رئیس جمهوری وقت آمریکا (از حزب جمهوری خواه)، یک کمک مالی 45 میلیون دلاری به وی داد. حال آن که قبلا حاضر نشده بود که موافقت کند یک وام بین المللی ده میلیون دلاری به دولت دکتر مصدق داده شود. تنها بهانه دولت آمریکا برای مشارکت با دولت انگلستان در براندازی حکومت دکتر مصدق، تشدید فعالیت حزب توده بود.
چهل و هفت سال طول کشید تا یک وزیر امورخارجه آمریکا به طور ضمنی اعتراف کند که دولت آمریکا در براندازی حکومت دکتر مصدق در سال 1953 دخالت داشت و در این توطئه، از شرکاء انگلستان بود. مادلین آلبرایت Madeliene K. Albright وزیر امور خارجه وقت در دولت کلینتون (از حزب دمکرات ) 24 آگوست 2000 و در آخرین سال وزارت اش در مراسمی گفت که دولت انگلستان در سال 1952 اصرار فراوان کرد که دولت دکتر مصدق برانداخته شود ولی هری ترومن (رئیس جمهوری وقت آمریکا) نپذیرفت و پیشنهاد انگلستان را ردّ کرد و دولت آیزنهاور (رئیس جمهور بعدی آمریکا) که به این کار تن داد بعدا استدلال کرد که این مداخله به دلایل استراتژیک لازم بود، حال آنکه به نظر من (بانو آلبرایت) براندازی دولت دکتر مصدق یک عقب نشینی از تحوّل و تکامل دمکراسی و ایجاد بنیادهای سیاسی (حزب و روزنامه حرفه ای و مستقل) در ایران بود. آلبرایت از آن رویداد ابراز تاسف کرد ولی از ملت ایران پوزش نخواست.
[آلبرایت بعدا استاد دانشگاه جورج تاون و نیز رئیس یک گروه مطالعات استراتژی جهانی برای دادن اندرز و مشاوره ازجمله درباره سیاست و بازار انرژی ـ نفت که در 15 ماه می 1937 در شهر پراگ و در یک خانواده از یهودیان چِک به دنیا آمده در دور دوم ریاست جمهوری بیل کلینتون وزیر امور خارجه کابینه او بود و تا بیستم ژانویه 2001 این سمت را به عنوان شصت و چهارمین وزیر آن وزارتخانه برعهده داشت. وی بیست و سوم مارس 2022 درگذشت].
یکی از نتایج براندازی دکتر مصدق برای دولت آمریکا این بود که کمپانی های این کشور در فعالیت های نفتی ایران به میزان 40 درصد شریک شدند ـ 40 درصد هم انگلستان و 20 در صد دیگر سهم بقیه کشورهای عضو کنسرسیوم.
شوروی واکنش خود نسبت به رویداد 28 امُرداد را که دو دولت بزرگ غرب با هدف ضدیت با آن انجام داده بودند تنها با تایید (افشاء) آزمایش بمب هیدروژنی اش (که چند روز پیش از عمل براندازی در تهران انجام شده بود) نشان داد!.
این کوتاه آمدن دولت وقت مسکو به زیان موجودیت خودش تمام شد. از نیمه دوم دهه 1980 تا آگوست 2008 دولت مسکو «کوتاه آمدن های بسیار از آن دست در برابر غرب» در کارنامه خود دارد. به نظر می رسد که این کوتاه آمدنهای به صورت «اپیزمنت» از سال 2008 به تدریج دارد فروکش می کند.
نوشیروان کیهانی زاده