حلال بحران رهبری: کار خدا و سخنان هاشمی رفسنجانی

By | ۱۳۹۹-۰۳-۱۶

احمد جنتی در اظهارنظر تازه‌ای به سردرگمی مقام‌های حکومتی پس از مرگ خمینی اشاره کرد و «رهبر» شدن علی خامنه‌ای را «مقدرات الهی»، «کار خدا» و نتیجه سخنان اکبر هاشمی رفسنجانی در مجلس خبرگان وقت دانست.

احمد جنتی، رئیس مجلس خبرگان رهبری و دبیر شورای نگهبان، در یک برنامه تلویزیونی به‌مناسبت سی‌ویکمین سالگرد مرگ روح‌الله خمینی به روزهای پس از مرگ بنیانگذار جمهوری اسلامی پرداخت و گفت: «در دفتر ایشان در جماران نشسته بودیم، دوستان در این صحبت بودند که ممکن است این اتفاق (با مرگ خمینی همه چیز به‌هم می‌خورد) بیفتد ما زودتر مرزها را ببندیم، دشمن حمله می‌کند، از مرزها وارد می‌شوند و مملکت را اشغال می‌کنند، زودتر باید به فکر مرزها باشیم. این فکر به ذهن همه کس می‌آمد ولی کار خدا! جلسه خبرگان تشکیل شد.»

یکی از جلسات حسینیه جماران در ۱۳۶۰ – از راست: سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، سیدعلی خامنه‌ای، اکبر هاشمی رفسنجانی و محمدتقی فلسفی

اشاره احمد جنتی به نشست ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ مجلس خبرگان است که جانشین خمینی را انتخاب کرد.

در این نشست مسئله این بود که جایگزین خمینی باید چه کسی باشد، جنتی می‌گوید: «یک نظری بود که نظر خوبی نبود و مخالفت می‌شد. خیلی افراد دیگر هم مخالفت می‌کردند که شورایی کنیم. می‌گفتند کسی را که بتوانیم جای امام بنشانیم نداریم. وقتی یک نفر را نداریم که جایگزین باشد ناچار چند نفر را باید پیدا کنیم و رهبری شورایی باشد و حکومت شورایی باشد و جای امام را شورا پر کند. این یک نظر بود که این نظر مخالفت شد و از جمله کسانی که مخالفت می‌کردند من بودم. (…) رهبری شورایی رأی نیاورد، قرار شد فرد باشد؛ حالا چه کسی باشد؟ این هم کار خدا بود. همه مقدرات الهی بود.»

«شورای رهبری» در اصل ۱۰۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی پیش از اصلاح در سال ۱۳۶۸ آمده بود که براساس آن مجلس خبرگان رهبری در صورت نبود برجستگی لازم برای رهبری در هیچ یک از مراجع تقلید نسبت به دیگری سه یا پنج مرجع واجد شرایط رهبری را به عنوان اعضای شورای رهبری تعیین می‌کرد. در بازنگری قانون اساسی در مرداد ۱۳۶۸ شورای رهبری حذف شد.

پس از درگذشت خمینی در سال ۱۳۶۸ یکی از پیشنهادهایی که در مجلس خبرگان مطرح شد تشکیل شورای رهبری با حضور علی خامنه‌ای، عبدالکریم موسوی اردبیلی و علی مشکینی بود. در آن نشست هاشمی رفسنجانی نیز در موافقت با شورای رهبری و مخالفت با رهبری فرد صحبت کرد، اما در نهایت فقط بیش از ۲۰ نفر به شورای رهبری رأی دادند و ۴۵ نفر با رهبری فرد موافقت کردند.

جنتی در مورد انتخاب علی خامنه‌ای به‌عنوان «رهبر» گفت: «آقای هاشمی را خداوند رحمت کند جمله‌ای از امام بیان کرد و مشکل را حل کرد که نظر امام همین بود که بعد از خود ایشان آیت‌الله خامنه‌ای می‌تواند جای ایشان باشد؛ می‌تواند همین طور اداره کند. همین سخن کار خودش را کرد. برخی در عین حال که تردید داشتند، چون بیان امام مطرح شد، جرأت نمی‌کردند در مقابل حرف امام حرفی بزنند و کسی هم نداشتند که معرفی کنند.»

انتخاب خامنه‌ای برای رهبری بحث‌برانگیز بوده‌ است. او براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی یکی از شرط‌های به دست گرفتن رهبری یعنی مرجعیت دینی را نداشت. در اصل ۱۰۹ قانون اساسی سابق شرایط و صفات رهبر یا اعضای شورای رهبری چنین آمده بود: «صلاحیت علمی و تقوایی لازم برای افتا و مرجعیت، بینش سیاسی و اجتماعی و شجاعت و قدرت و مدیریت کافی برای رهبری». اما علی خامنه‌ای عنوان مرجعیت را نداشت. اکبر هاشمی رفسنجانی در سخنانی در مجلس خبرگان به نقل از خمینی گفت مرجعیت لازم نیست.

هاشمی رفسنجانی در خطبه نماز جمعه ۱۹ خرداد ۱۳۶۸، پس از نشست مجلس خبرگان، نیز در این باره چنین گفته بود: «یک نکته بود در قانون اساسی گذشته که می‌گفت از میان مراجع ذیصلاح یا کسانی‌که صلاحیت رهبری دارند، صلاحیت مرجعیت دارند، اینکه من “یا” می‌گویم چون دو نظر در تفسیر آن است که آیا مرجعیت بالفعل برای رهبری لازم است یا کسانی که صلاحیت رهبری دارند. ما در انتخابات قبلی که قائم مقام رهبری را انتخاب کردیم [نظر] خبرگان [این بود] که منظور قانون، آن کسی است که صلاحیت مرجعیت را داشته باشد نه مرجعیت فعلی را، چون در آن زمان مرجعیت نداشتند ولی همه صلاحیت را تأیید کردند. و روی آن رأی دادیم. به هر حال نظر خبرگان این بود ولی، صلاحیت مرجعیت در آن بود.»

احمد جنتی در سخنان خود به موضوع مرجعیت خامنه‌ای اشاره نکرد و گفت با انتخاب خامنه‌ای «در ظرف یکی دو روز مرزها حفظ شد، دشمن هم به مرزها تجاوزی نکرد، مملکت هم آرام شد.این ذهنیت بود با این مخالفین، منافقین و افرادی که وجود دارد مملکت را آشوب می‌کنند و مردم را در خیابان می‌ریزند و مغازه‌ها را غارت می‌کنند و دشمنی‌ها کار خودش کند. هیچ یک از این اتفاقات رخ نداد. به سادگی و به لطف خدا رای گرفته شد و ایشان تأیید آورد. والسلام.»

جنتی به دوران پس از خامنه‌ای نیز اشاره کرد و گفت: «ولی فقیه باید [کشور را] اداره کند. اگر روزی –نعوذبالله – ولی فقیه در کار نباشد فاتحه همه چیز خوانده می‌شود. چیزی باقی نمی‌ماند. دشمن در انتظار آن روز است.»

در سی‌ویکمین سالگرد مرگ خمینی مسئله جایگزینی خامنه‌ای در رسانه‌های حکومتی برجسته شد. خبرگزاری فارس کتاب «روایت رهبری: مناسبات جمهوریت و اسلامیت در انتخاب ولی فقیه» نوشته سیدیاسر جبرائیلی را معرفی کرد. جبرائیلی جانشین دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام است و رسانه‌های جمهوری اسلامی از او به‌عنوان «کارشناس اقتصادی» یاد می‌کنند. او در این کتاب تلاش کرده است که جایگاه حوزوی علی خامنه‌ای در زمان رسیدن به رهبری را بالا ببرد و برای دفاع از جانشینی او به ذکر نقل قول‌هایی از برخی رهبران دینی و مقام‌های حکومتی پرداخته است.

در سال‌های پس از انتخاب علی خامنه‌ای به جانشینی خمینی، روایت‌های رسمی بسیاری در مورد رویدادهای نشست مجلس خبرگان در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ منتشر شده که حقایق مختلفی را در مورد آن روز پنهان کرده‌اند.

حدود دو سال پیش ویدیوئی از این نشست منتشر شد که نکات جدیدی در بین افکار عمومی مطرح می‌کرد: تأکید حاضران در نشست خبرگان بر موقت بودن انتخاب خامنه‌ای به سِمت رهبری به معنای ادامه مسئولیت او تا زمان رفراندوم قانون اساسی و حذف شرط «مرجعیت»، و همزمان، اصرار بر مخفی ماندن این مسئله از افکار عمومی.
رادیو زمانه:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *