این روزها، در حالی که اکثر جوانان ۱۸، ۱۹ ساله ایرانی منتظر دریافت نتایج آزمون سراسری دانشگاه‌ها هستند، «پگاه»، داوطلب ساکن کرج وضعیت دیگری دارد و در حال رفت و آمد به مکان‌های معرفی شده از سوی اداره اطلاعات کرج است.
کیان ثابتی
به گزارش ایران‌وایر، در روزهای اخیر، اداره اطلاعات کرج با احضار و بازجویی تعدادی از داوطلبان بهائی کنکور سال ۱۳۹۷، به آن ها فشار آورده است تا تعهد دهند در صورت پذیرش در دانشگاه، از دستورات دینی خویش پیروی نکنند.
پگاه سال گذشته به دلیل همان نقص پرونده از تحصیل باز ماند ولی امسال امیدوار است که مثل سایر هم‌کلاسی‌هایش در مدرسه، به دانشگاه راه یابد. او به «ایران‌وایر» گفت: «صبح روز یکشنبه ۲۱مرداد فردی ناشناس زنگ زد و گفت می‌خواهد فردا یک مصاحبه کوچکی در مورد کنکور۹۷ با من داشته باشد و آدرس اداره اطلاعات گوهردشت را برای ملاقات داد. فردا ساعت 10 به آن آدرس رفتم و حدود 20 دقیقه در اتاقی به پرسش های آن ها پاسخ دادم. به من گفتند چون ممکن است در روزهای آینده که نتایج کنکور اعلام می شود، من هم قبول شوم، این مصاحبه برایم لازم است تا آن ها اطلاعاتی از من داشته باشند. سوالاتی در مورد تشکیلات مذهبی بهائی، کلاس‌های دینی و تبلیغ مذهبی از من پرسیدند که چون بی‌ارتباط با امتحان کنکور بود، پاسخ ندادم و فقط بیوگرافی خودم را نوشتم.»
این داوطلب بهائی افزود:«اصل درخواست آن ها دو چیز بود؛ اول این که اگر در دانشگاه قبول شوم، در آن جا تبلیغ آیین بهائی را نکنم که من از ایشان خواستم قانونی را نشان بدهند که تبلیغ در قانون جرم محسوب می‌شود. سپس گفتم من تبلیغ نخواهم کرد ولی اگر کسی از عقیده‌ام بپرسد، نمی‌توانم دروغ بگم. دوم این که در صورت پذیرش در دانشگاه، قوانین جمهوری اسلامی را به دستورات “بیت العدل” (شورای مدیریتی بهائیان دنیا) ارجح بدانم و دستورات بیت‌العدل را اجرا نکنم که در پاسخ گفتم من قوانین جمهوری اسلامی را رعایت می‌کنم ولی نمی‌توانم بی توجه به دستورات بیت العدل باشم. به عنوان فردی بهائی، تابع قوانین مذهبی و دستورات بیت العدل هستم.»
«نینا» ۱۸ساله، اولین دفعه است که در آزمون سراسری دانشگاه شرکت کرده است. سه روز پیش از ستاد پیگیری وزارت اطلاعات در کرج با او تماس گرفته و از او خواسته‌اند برای مصاحبه‌ای در ارتباط با کنکور سال ۱۳۹۷ به آدرس ستاد در گوهردشت مراجعه کند. نینا می‌گوید: «در آن جا دو فرم به من دادند که فرم اول راجع به مشخصات کامل من بود. حتی سوالات عجیبی مثل “مشهور به چی هستید” یا “لقبت چیه” را هم داشت که آن را پُر و امضا کردم. بعد یک سری پرسش‌های شفاهی در مورد جلسات بهائیان و فعالیت‌های مذهبیام پرسیدند که چون سوالات شخصی بودند و به موضوع احضارم که شرکت در کنکور۹۷ ارتباط نداشت، پاسخ ندادم.»
نینا در ادامه می گوید که فرم دوم شامل نام و نام خانوادگی و یک سری سوالات بود که فقط باید تیک می‌خوردند:«مثلا این که من در دانشگاه قبول شده یا انتخاب رشته کرده و یا در کنکور ۹۷ شرکت کرده‌ام و پرسش‌هایی از این قبیل. در پایین صفحه نوشته شده بود که من تابع قوانین کشورم هستم و از بیت‌العدل در فلسطین اشغالی تبعیت نمی‌کنم و بیت العدل اعظم را قبول ندارم.»
نینا فرم دوم را پُر نمی‌کند و به آن‌ها می‌گوید شامل او نمی‌شود، چون اولین سوالش درباره انتخاب رشته است و او انتخاب رشته نکرده است. ولی آن‌ها به او اصرار می‌کنند که اگر سال دیگر قبول شدی، پیش از ورود به دانشگاه، باز هم باید این فرم را امضا کنی. پس بهتر است همین امروز آن را پُر کنی. نینا هم پاسخ می دهد اگر سال دیگر در دانشگاه قبول شدم، برمی‌گردم و در مورد این فرم صحبت خواهیم کرد.
بیش از 35 سال است که شهروندان بهائی در ایران از تحصیلات دانشگاهی محروم هستند. انقلاب فرهنگی که از سال ۱۳۵۹ شروع شد و تا سال 1362 ادامه داشت، آغاز محرومیت پیروان دین بهائی از تحصیلات عالیه بود. با انقلاب فرهنگی، کلیه اساتید و دانشجویان بهائی از دانشگاه‌های ایران اخراج شدند. ممانعت از شرکت آن ها در آزمون سراسری دانشگاه‌های ایران تا سال 13۸۴ ادامه داشت.
در آن سال، سازمان سنجش آموزش کشور اعلام کرد که معنای گزینه «دین» در فرم‌های ثبت نام آزمون سراسری از اعتقادات مذهبی داوطلب به امتحان تعلیمات دینی تغییر کرده است. به این ترتیب، پس از ۲۵ سال، اولین حضور شهروندان بهائی در جلسات آزمون دانشگاه‌های ایران اتفاق افتاد. آن ها گزینه «اسلام» را به عنوان امتحان تعلیمات دینی انتخاب و کارت ورود به جلسات امتحان را دریافت کردند.
با آن که پیروان این مذهب امکان ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور را پیدا کرده‌اند ولی هم‌چنان به جز تعدادی انگشت شمار، کلیه داوطلبان بهائی در زمان اعلام نتایج کنکور، با گزینه «نقص پرونده» مواجه می شوند و از ثبت نام و تحصیل در دانشگاه‌های کشور محروم هستند. آن تعداد انگشت شماری هم که موفق به گذشتن از مرحله ثبت نام شده اند، بلافاصله پس از شناسایی توسط حراست، از دانشگاه اخراج میشوند.
این محرومیت و اخراج شامل بهائیانی که در مراکز آموزشی غیرانتفاعی یا خصوصی ثبت نام کرده‌اند نیز شده است. طی ۴۰ سال گذشته، حکومت ایران به هیچ شهروند بهائی اجازه گرفتن مدرک دانشگاهی از دانشگاه‌های ایران را نداده است. طبق آمارهای غیررسمی، بیش از 300 هزار شهروند بهائی در ایران زندگی می کنند که بزرگترین اقلیت دینی کشور به شمار می‌روند.
آن‌ها در 40 سال گذشته از کمترین حقوق شهروندی مانند حق تحصیل یا حق داشتن شغل دولتی محروم بوده‌اند. مقامات جمهوری اسلامی همواره در مجامع جهانی آن را تکذیب و مدعی به رسمیت شناختن حق تحصیل و شغل برای بهائیان در ایران هستند. در حالی پرونده جوانانی مثل پگاه و نینا نشان می‌دهد این ادعاها، دروغ است.