وزیر نفت جمهوری اسلامی با تائید جدی بودن تحریم‌های نفتی آمریکا این اقدام را “دشمنی بسیار خشن” علیه مردم ایران خواند. زنگنه سه روز قبل گفته بود خواب آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران تعبیر نخواهد شد
بیژن نامدار زنگنه روز جمعه ششم اردیبهشت (۲۶ آوریل) در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که صحبت‌های دونالد ترامپ درباره تحریم‌های نفتی ایران چقدر جدی است یا باید این اظهارات را در ردیف “بلوف‌های سیاسی” قرار داد گفت: «این رفتارها و تحریم‌های نفتی آمریکا بلوف نیست بلکه دشمنی‌های بسیار خشن علیه ملت ایران است.»
رئیس جمهوری و دیگر مقامات ارشد دولت آمریکا بارها گفته‌اند که قصد دارند صادرات نفت ایران را به صفر برسانند. واشنگتن به همین منظور روز دوشنبه اعلام کرد که معافیت شش ماهه شماری از خریداران اصلی نفت ایران را که هفته آینده به پایان می‌رسد تمدید نخواهد کرد.
دویچه وله:
وزیر نفت دولت دوازدهم یک روز بعد از اعلام این خبر در نشست علنی مجلس گفت: «قطعا خواب به صفر رساندن خرید نفت از ایران تعبیر نخواهد شد و با تمام توان در جهت شکستن تحریم آمریکا عمل می‌کنیم.»
معافیت هشت مشتری اصلی نفت ایران به منظور جلوگیری از بر هم خورد تعادل میان عرضه و تقاضا و افزایش بهای جهانی نفت اعطا شده بود. واشنگتن اکنون معتقد است با توجه به کاهش صادرات نفت ایران و اعلام آمادگی برخی کشورها برای افزایش عرضه نفت، تمدید معافیت‌ها ضرورتی ندارد و خطری متوجه ثبات قیمت‌ها نمی‌کند.
کاهش صادرات نفت ایران به ۱.۱ میلیون بشکه در روز
خبرگزاری رویترز چند روز پیش گزارش داد که صادرات نفت و میعانات گازی ایران که قبل از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در ماه مه سال پیش به دو میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز می‌رسید در ماه جاری میلادی به حدود یک میلیون و صد هزار بشکه در روز کاهش یافته است.
مطابق گزارش‌ها پس از اعلام تصمیم آمریکا مبنی بر عدم تمدید معافیت برخی از مشتریان اصلی نفت و گاز جمهوری اسلامی، شماری از کشورها اعلام آمادگی کردند برای جبران سهم ایران در بازارهای جهانی، تولید خود را افزایش دهند. عراق، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین از جمله این کشورها عنوان شده‌اند.
بیژن زنگنه درباره این که کشورهایی مانند عربستان و امارات تا چه حد قادر به جبران کمبود نفت ایران هستند به خبرگزاری مجلس گفت: «به نظرم آنها درباره ظرفیت‌های نفتی خود بزرگ‌نمایی می‌کنند.»
همزمان با این اظهارات، خبرگزاری دولتی ایرنا در گزارشی زیر عنوان “خطای ترامپ در آزمون تازه ایران”، نقشه آمریکا برای استفاده از ظرفیت کشورهایی مانند عربستان و امارات برای جایگزینی نفت ایران را “توهم” خواند و تاکید کرد این دو کشور “برای رسیدن به سطح فنی و توان سیاسی ایران در حوزه صادرات نفت” راهی طولانی در پیش دارند.
این خبرگزاری همچنین به نقل از حمیدرضا آصفی، سخنگوی اسبق وزارت خارجه نوشت: «بعید به نظر می‌رسد که سعودی و امارات بتوانند خلأ نفت ایران را جبران کنند، تولیدات نفتی از هر کشوری تا یک میزانی مقرون به‌صرفه است. از آن میزان اگر بالاتر رود سرمایه هنگفتی را باید هزینه کنند که اقتصادی و به‌صرفه نیست.»
آمادگی عراق برای افزایش تولید نفت
به جز کشورهایی که با جمهوری اسلامی روابط خصمانه‌ای دارند، عراق نیز به عنوان دوست و همسایه ایران نیز اعلام کرده که آمادگی و ظرفیت افزایش تولید و صادرات نفت را دارد.
خبرگزاری رویترز پنج‌شنبه پنجم اردیبهشت به نقل از ثامر غضبان، وزیر نفت عراق گزارش داد که این کشور ظرفیت و توانایی آن را دارد که در صورت نیاز تولید نفت خود را به شش میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
او در عین حال خاطر نشان کرد که عراق به سقف تعیین شده از سوی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) پایبند است و قصد ندارد به تنهایی در مورد افزایش تولید و صادرات نفت تصمیم بگیرد.
عراق اکنون با صدور روزانه سه میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت، پس از عربستان در جایگاه دوم صادرکنندگان نفت اوپک قرار دارد. برخی از منابع خبری از قول یک مقام عراقی گزارش داده‌اند که این کشور می‌تواند صادرات خود را روزی ۲۵۰ هزار بشکه افزایش دهد.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه روز پنج‌شنبه با اشاره به پشتیبانی عربستان و بحرین از تحریم نفت ایران هشدار داد: «جمهوری اسلامی ایران به هیچ کشوری اجازه نخواهد داد جایگزین ایران در بازار نفت شود و مسئولیت هرگونه تبعات را متوجه آمریکا و کشورهای مزبور می‌داند.»
برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند با تصمیم اخیر واشنگتن صادرات نفت ایران به روزی ۶۰۰ تا ۸۵۰ هزار بشکه در روز تنزل کند و همین مقدار نیز به طور عمده از طریق دور زدن تحریم‌ها و با ارائه تخفیف به واسطه‌ها به فروش برسد.
بازگشت به “عادت” دور زدن تحریم
سخنگوی وزارت خارجه در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما تاکید کرده که ایالات متحده از ۴۰ سال پیش به تحریم کردن جمهوری اسلامی عادت کرده و “ما هم به مقاومت و دور زدن تحریم‌ها عادت کرده‌ایم”.
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه نیز روز چهارشنبه در جریان سفر به نیویورک به خبرگزاری رویترز گفت: «همیشه راهی برای دور زدن تحریم‌ها وجود دارد. در این زمینه دکترا داریم.»
اغلب کشورهایی که معافیت آنها برای واردات نفت از ایران تمدید نشده از این اقدام آمریکا ابراز ناخشنودی کرده‌اند اما بیشتر آنها تا کنون در مورد چگونگی جایگزین کردن احتمالی این واردات چیزی نگفته‌اند.
ترکیه، به عنوان یکی از کشورهایی که مشمول معافیت شش ماهه خرید نفت ایران بود ظاهرا تلاش دارد در مذاکره با آمریکا دوره معافیت خود را تمدید کند.
خبرگزاری رویترز ۲۶ آوریل به نقل از حامی آکسوی، سخنگوی وزارت خارجه ترکیه گزارش داد که این کشور می‌کوشد واشنگتن را متقاعد کند به پالایشگاه توپراس که نیاز اصلی خود را از ایران تامین می‌کند اجازه دهد به واردات نفت از جمهوری اسلامی ادامه دهد. هنوز درباره نتیجه احتمالی این تلاش و واکنش آمریکا گزارشی منتشر نشده است.