بهار امسال خودکشی و مرگ سریالی رزیدنت‌ها یا دستیاران تخصصی پزشکی افکار عمومی را به خود جلب کرد و واکنش پزشکان و دستیاران رشته‌های پزشکی تخصصی را در فضای مجازی در پی داشت. بسیاری از آنان علت این خودکشی را به قلدری در محیط کار، تحقیر و توهین آن‌ها توسط سال‌بالایی‌ها و فشار و استرس کار مربوط می‌دانستند. به‌تازگی در چند تحقیق رسمی به قلدری در محیط کار پرستاران و بهیاران پرداخته شده است. قلدری در محیط کار با پزشکان، پرستاران، بهیاران و اعضای کادر درمان چه میکند؟
دوره دستیاری تخصصی پزشکی دوره مهمی است و سطح بالایی از انرژی جسمی و روانی را طلب میکند و از آن‌جایی که آن‌ها به منظور جبران کمبود پزشک در بیمارستان‌های آموزشی مشغول کار می‌شوند، با سختی‌ها و فشارهای کاری زیادی مواجه می‌شوند.
در بهار امسال و پس انتشار اخبار مربوط به خودکشی و مرگ ناگهانی دستیاران تخصصی پزشکی، اعضای کادر درمان در شبکه‌های اجتماعی از سختی کار، قلدری‌ها، تبعیض‌ها و سوءاستفاده‌های بی‌شمار از این دستیاران به عنوان برخی عوامل افزایش خودکشی در میان آن‌ها نام بردند.
تعهد این دانشجویان مبنی بر پرداخت دو برابری هزینه تحصیل دوره چهارساله رزیدنتی از دیگر فشارهای سفت و سخت اداری بر آن‌ها است.
حجم کاری بالا، اختلاف طبقاتی بین پزشکان، انحصارطلبی پزشکان قدیمی‌تر، توهین و تحقیر به رزیدنت‌ها به‌خصوص سال اولی‌ها تنها گوشه دیگری از وضعیت نابسامان دستیاران پزشکی در ایران را بازتاب می‌دهد.
نتایج تازه‌ترین تحقیقات علمی هم می‌گوید که پرستاران در ایران نیز به میزان قابل توجهی با «قلدری» در محل کار خود دست و پنجه نرم می‌کنند.
این نتایج در شماره بهار فصل‌نامه «پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی» منتشر شده که نشان می‌دهد پرستاران در ایران با سه گونه قلدری مربوط به کار، قلدری مربوط به شخص و قلدری پرخاش‌گرایانه مواجه هستند.
پرستاران شرکت‌کننده در این تحقیق گفته‌اند بیشترین «قلدری» تجربه شده در بیمارستان‌ها مربوط به «شخص» آن‌ها است.
قلدری سازمانی عامل سوءاستفاده شدید، فراگیر، مستمر و منفی در محل کار است و با دلایلی مانند عدم توازن قدرت در سازمان تشدید می‌شود و می‌تواند باعث ناراحتی، تحقیر و دیگر عواقب نامطلوب برای سازمان و هدف‌های سازمانی شود.
مشکلات سلامتی از قبیل اختلال، استرس، افسردگی، بحران هویت، آسیب‌های عاطفی مثل تحقیر، شک و استرس و رفتارهای کاری اشتباه از دیگر آثار قلدری در سازمان محسوب می‌شود.
قلدری محل کار هنگامی اتفاق می‌ا‌فتد که یک کارمند یا کارگر یا پرستار به صورت طولانی مدت در معرض رفتارهای منفی قرار می‌گیرد؛ به طوری که احساس میکند قادر به دفاع کردن از خود نیست.
سازمان جهانی بهداشت جهانی هم به تازگی قلدری محل کار را به عنوان یک تهدید جدی برای سلامت و بهزیستی پرستاران شناسایی کرده و نیاز به رفع خشونت محل کار را به عنوان یک اولویت بزرگ شناخته است.
نتایج یک مطالعه دیگر که در شماره تیر ماه‌نامه «رویش روانشناسی» با عنوان «پیش‌بینی قلدری شغلی از طریق تعارضات کار-خانواده و نیازهای بنیادین روانشناختی در پرستاران و بهیاران» منتشر شده هم نشان می‌دهد که پرستاران و بهیاران در معرض انواع قلدری‌های درون و برون سازمانی قرار دارند.
این تحقیق می‌گوید برآورده نشدن نیازهای بنیادین روانشناختی (شایستگی، خودمختاری، ارتباط) می‌تواند بر قلدری شغلی در محیط کار دستیاران و پرستاران تاثیری منفی بگذارد.
سال ۱۳۹۶ تحقیقی دیگر در فصل‌نامه «پژوهش‌های مشاوره» منتشر شده که نشان می‌دهد قلدری سازمانی مدت زمان خواب و خواب مفید پرستاران زن را کاهش می‌دهد.
دستیاران، پرستاران و بهیاران زن در بیمارستان‌های ایران بیش از همکاران مرد خود تحت انواع فشار‌ها و قلدری‌ها و تبعیض‌ها قرار دارند.
نتایج برخی تحقیقات هم می‌گوید که پرستاران زن «در صورت مواجه شدن با تعارض با همکاران و سرپرست، به دلیل شرایط شغلی حساس و پرفشار خود، لاجرم برای کاهش عینی فشارهای ناشی از تعارض به سوی رفتارهای انحرافی روی می‌آورند» که خودکشی می‌تواند یکی از این رفتار‌ها باشد.
فرسودگی شغلی به واسطه خستگی ذهنی، خستگی فیزیکی، حجم کار بالا، وظایف یکنواخت، درگیری با مافوق و همکاران و قرار گرفتن در معرض رفتار پرخاش‌گرایانه و قلدرمآبانه هم در شکل‌گیری این رفتارهای انحرافی تاثیر بسزایی دارد.
دستیاران پزشکی هم از این قاعده ناعادلانه در سیستم پزشکی در ایران مستثنی نیستند و تقریبا همان فشار‌ها و سختی‌هایی را متحمل می‌شوند که علیه پرستاران و بهیاران به کار برده می‌شود.
جستجوی هشتگ رزیدنت در شبکه‌های اجتماعی که در هفته‌های اخیر نیز داغ شده بود، روایت مستقیم دستیاران پزشکی از انواع و اقسام فشار‌هایی است که در بیمارستان‌ها بر آن‌ها تحمیل می‌شود.
«علی نیکجو»، متخصص روانپزشکی و عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران در توییتر خود نوشته که «خودکشی سریالی رزیدنت‌ها فاجعه‌ای دردناک است. سرمایه‌های ملی این مملکت یا رفته‌اند، یا در گوشه‌ای مچاله شده‌اند یا با چنگ و دندان زندگی سخت‌تر از همیشه را تاب می‌آورند یا چنین تراژیک به زندگی خود خاتمه می‌دهند مرگ این روزها دیگر کسب و کار ما نیست؛ خودِ زندگی ما شده‌است. استیصال! استیصال!»
«محمد شریفی مقدم»، دبیرکل خانه پرستار ایران هم گفته است: «ساعت‌های کاری بالا، فشار زیاد برای تکمیل آموزش‌ها و البته حقوق بسیار پایین بین ۲ تا ۳ میلیون تومان، آسیب‌های روانی بسیاری را برای رزیدنت‌ها به همراه آورده است.»
شریفی مقدم افزوده است: «وقاحت پزشکان به قدری زیاد شده که ابلاغ کرده‌اند اگر رزیدنت، یک جراحی را انجام دهد و پزشک هم در خانه خوابیده باشد، باید ۹۰ درصد دستمزد این جراحی را به پزشک بدهند.»
او به سوء‌استفاده‌ها از رزیدنت‌ها در بیمارستان‌های ایران انتقاد کرده و از اینکه این دستیاران بدون آموزش خاصی، دوره دستیاری را به اتمام می‌رسانند، اظهار تاسف کرده است.
نتایج یک تحقیق که به تازگی در نشریه «راهبردهای آموزش در علوم پزشکی» منتشر شده نیز نشان می‌دهد که به واسطه فشار بیش از حدی که به دستیاران تخصص پزشکی در بیمارستان‌ها وارد می‌شود، سطح آموزش آن‌ها چندان مطلوب نیست.
به گفته رزیدنت‌ها و اعضای کادر درمان که این دستیاران تخصص پزشکی بیمه نیستند، زیاد کار می‌کنند، حقوق بسیار کمی دارند و در مقابل اعتراضشان هم «سیستم می‌گوید کسی باید بماند که بتواند تحقیرها را تحمل کند.»
مجموعه این عوامل هم باعث شده که دستیاران و پرستاران زیادی به کوچ از ایران فکر کنند و گروه زیادی از آن‌ها وطن خود را ترک کنند و آن‌هایی که چاره‌ای دیگر ندارند، مجبور به تحمل وضعیتی هستند که آن‌ها را آزار می‌دهد.
بهنام قلی‌پور – ایران وایر: