مادری پشت دیوارهای زندان از وحشت اجرای حکم اعدام پسر جوانش ضجه می‌زند و پدری جانباز برای نجات جان فرزندش التماس می‌کند و مردمی که شعار می‌دهند: «می‌کشم٬ می‌کشم٬ آن‌که برادرم کشت.»
به این تصویر دردناک هزاران نفری را باید افزود که شب گذشته، ۱۸ دی ۱۴۰۱، پس از انتشار خبر انتقال «محمد قبادلو» به انفرادی و احتمال اجرای حکم اعدام او تا پس از اذان صبح، طناب دار برگردن، از خشم و درد به خود پیچیدند.
محمد قبادلو یکی از بازداشت شدگان اعتراضات سراسری است که به اعدام محکوم شده است. روز گذشته اخباری مبنی بر اجرای قریب‌الوقوع حکم اعدام او بسیاری از شهروندان نگران را روانه پشت دیوارهای زندان رجایی‌شهر کرد.
محمد قبادلو سپیده دم امروز ۱۹ دی ۱۴۰۱ اعدام نشد اما این اولین باری نبود که جمهوری اسلامی در این پرونده با افکار عمومی بازی کرد.
صبح روز سوم دی ۱۴۰۱، خبرگزاری دولتی «مهر» از پذیرفته شدن فرجام‌خواهی «محمد قبادلو» داده و نوشته بود که فرجام‌خواهی این معترض بازداشت شده نسبت به رای صادره از دادگاه انقلاب، در دیوان عالی کشور پذیرفته شده است.
بر اساس خبر منتشر شده توسط مهر، دیوان عالی کشور پرونده محمد قبادلو را به شعبه هم عرض ارجاع کرده بود.
انتشار این خبر موجب ایجاد موجی از امیدواری شد. ساعتی بعد اما روابط عمومی دیوان‌عالی کشور ضمن تکذیب خبر قبلی اعلام کرد: «ضمن رد فرجام‌خواهی به‌عمل آمده در پرونده محمد قبادلو، دادنامه نام‌برده را مستنداً به شق الف ماده ۴۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری ابرام کرد.»
محمد قبادلو کیست؟
نام محمد قبادلو، شهروند ۲۲ ساله و آرایش‌گر، اولین‌بار هم‌زمان با اولین جلسه دادگاهش در هفتم آبان ۱۴۰۱ به رسانه‌ها راه یافت.
او که فرزند مادری خانه‌دار و پدری جانباز جنگ هشت ساله با عراق است، در ساعات اولیه صبح ۳۱ شهریور در جریان اعتراضات سراسری در مسیر بلوار «جمهوری» به سمت میدان «استقلال» در رباط کریم بازداشت و کمتر از ۴۰ روز بعد به رغم ابتلا به بیماری دو قطبی، با اتهام «فساد فی‌العرض» در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران محاکمه شد.
اتهام انتسابی قبادلو چیست؟
محمد قبادلو متهم است که با یک دستگاه خودروی پیکان سفید رنگ به سمت یگان موتور سوار پلیس حمله کرده، یک نفر از آن‌ها را کشته و پنج نفر را زخمی کرده است.
او بر اساس این سناریو، یک بار توسط قاضی «ابوالقاسم صلواتی» با اتهام «افساد فی‌الارض از طریق اقدام گسترده علیه ماموران موتوری نیروی انتظامی» هفتم آبان ماه محاکمه شد.
ذیل همین سناریو دادگاه دیگری نیز برای او در شعبه یکم دادگاه کیفری با اتهام‌های «تخریب و اقدام علیه امنیت ملی کشور که منجر به اخلال در نظم عمومی و ناامنی در کشور و وارد کردن خسارت به افراد و اموال عمومی» در ۱۹ آذر ۱۴۰۱ تشکیل شد.
به گزارش خبرگزاری قوه قضاییه به نام «میزان»، در هر دو جلسه دادگاه انقلاب و دادگاه کیفری، پنج نفر از اعضای ناجا به عنوان شاهد حضور داشتند.
در این گزارش، بدون اشاره به نام شاکی‌ها، به نقل از یکی از آن‌ها که «فرمانده افسران» در آن حادثه خوانده می‌شود، آمده است: «او که خود نیز از ناحیه پای راست مجروح شده است، ۳۰ شهریور با ماموریت حفظ امنیت و پیش‌گیری به محل حادثه رفته بود، زمانی که قصد بازگشت به مقر را داشت، ناگهان صدای وحشتناکی شنید، به سمت عقب برگشت که ببیند چه اتفاقی افتاده است که ناگهان توسط یک خودرو زیر گرفته شد.»
این شاهد ادامه می‌دهد: «روی زمین افتاده بودیم. شهید کرم‌پور نفس نفس می‌زد. خواستم به سمتش بروم که دیدم پای راستم دچار آسیب جدی شده است.»
درباره فرید کرم‌پور چه می‌دانیم؟
بر اساس شهادت شاهدان و کیفرخواست صادر شده از سوی نماینده دادستان، محمد قبادلو متهم شده بود به افساد فی‌الارض از طریق اقدام گسترده علیه ماموران موتوری نیروی انتظامی و قتل استوار یکم، «فرید کرم‌پور حسنوند».
خبرگزاری «تسنیم» نوشت نماینده دادستان در آن جلسه هفتم آبان دادگاه انقلاب گفته است: «متهم توسط یک دستگاه پیکان سفید رنگ با حمله به ماموران موتورسوار انتظامی که برای حفظ امنیت در حال اجرای ماموریت خود بودند، ضمن زیر گرفتن آن‌ها، باعث شهادت استوار وحید کرم‌پور حسنوند و مجروح شدن تعدادی از افسران انتظامی شد. طبق نظریه پزشکی قانونی، شهید کرم‌پور به‌دلیل ضربه شدید وارده به سر و له‌شدگی بافت مغز خونریزی کرده و همین موضوع علت شهادت وی است.»
وب‌سایت «شهدای ناجا» از ادعای دادستان نوشته است: «گروهبان‌یکم فرید کرم‌پور، جمعی یگان امداد شهرستان رباطکریم که در حین انجام ماموریت کنترل اغتشاشات و مقابله با آشوب‌گران در شهر پرند در تاریخ ۳۰ شهریورماه بر اثر حمله وحشیانه اشرار آشوب‌گر و زیر گرفتن توسط خودروی سواری مجروح و مصدوم شده بود، ظهر سه‌شنبه ششم مهرماه به فیض شهادت نایل گردید.»
در این وب‌سایت ۹ خبر و یک فیلم در همین رابطه منتشر شده، هرچند فیلم دیگری وجود دارد که از آرشیو وب‌سایت شهدای ناجا حذف شده است فیلمی که ثابت می‌کند استوار یکم فرید کرم‌پور به دلیلی غیر از تصادف با خودرو کشته شده است.
اگرچه این فیلم از وب‌سایت شهدای ناجا حذف شده است اما هم‌چنان می‌توان نسخه‌هایی از آن را یافت.
در این فیلم، صحنه‌هایی از درگیری مردم معترض و فردی با لباس ناجا دیده می‌شود. در زیرنویس آن هم آمده است: «استوار یکم فرید کرم‌پور در درگیری با اغتشاش‌گران زخمی و به بیمارستان منتقل می‌شود.»
خبرگزاری‌های «جام‌جم» و «موج» نیز پنجم مهر ۱۴۰۱ خبر کشته شدن این استوار ناجا را با ادبیاتی مشابه چنین منتشر کردند: «گروهبان یکم فرید کرم‌پور، یگان امداد شهرستان رباطکریم که در حین انجام ماموریت کنترل اغتشاشات و مقابله با آشوب‌گران در تاریخ ۳۰ شهریورماه امسال بر اثر حمله وحشیانه اشرار آشوب‌گر و به علت شدت و تعدد جراحات وارده مجروح شده بود، ظهر امروز به فیض شهادت نایل گردید.»
«جهان‌نیوز» هم به نقل از خبرگزاری تسنیم، در همان تاریخ بدون اشاره موضوع تصادف با خودرو نوشت: «گروهبان‌یکم فرید کرم‌پور که بر اثر حمله وحشیانه اشرار آشوب‌گر و به علت شدت و تعدد جراحات وارده در بیمارستان بستری بود، به فیض شهادت نایل گردید.»
متن اصلی این خبر اما در خبرگزاری تسنیم یافت نمی‌شود.
تناقضات پرونده
نکته مغفول در این میان این است که چه‌طور طی ۳۲ روز فاصله بین انتشار خبر کشته شدن فرید کرم‌پور و تشکیل دادگاه برای محاکمه محمود قبادلو، به ناگهان نحوه کشته شدن استوار ناجا تغییر می‌کند؟
هم‌چنین در دوران بازداشت چه بر سر محمد قبادلو آمده است که در جریان دو جلسه محاکمه در دادگاه‌های انقلاب و کیفری، به ایجاد تصادف عمدی با ماموران ناجا، از جمله فرید کرم‌پور اعتراف می‌کند؟
از سوی دیگر، در تمامی جلسات دادگاه تصویری از تصادف ادعایی دادستان ارایه نشده است و در هیچ یک از خبرگزاری‌های رسمی نیز چنین تصاویری منتشر نشده‌اند.
فارغ از تغییر روایت رسمی حاکمیت از نحوه کشته شدن استوار یکم فرید کرم‌پور، وکیل تعیینی محمد قبادلو نیز طی رشته توییتی به دیگر تناقضات این پرونده اشاره کرده بود؛ از جمله این که هیچ گزارش کارشناسی درباره خسارت‌های مادی و فیزیکی مورد اشاره به موتورها وجود ندارد.
این وکیل دادگستری هم‌چنین با انتشار مستنداتی، گفته است شاید از ابتدا تا انتهای پرونده، نتیجه تحقیقات مقدماتی دادسرا پیشاپیش مشخص است.
او با اشاره به مفاد قانون و تناقض روند پرونده با آن، تاکید کرده است: «هیچ تصویری از محل وقوع جرم، وضعیت تصادف، وضعیت جسد مقتول و وضعیت جسمانی و فیزیکی در زمان وقوع حادثه و حتی در زمان بستری شدن در بیمارستان و هم‌چنین در زمان معاینات پزشکی قانونی در پرونده موجود نبود.»
«امیر رئیسیان» با انتشار مستندات موجود، افزوده است: «در یک تصادف، پیکان با یگان ویژه موتوری برخورد کرده است و بر اساس گزارش‌های اولیه، شش نفر مجروح شده‌اند و هیچ اشاره‌ای به آسیب به سر یکی از نیروها نشده ولی مرحوم در اثر ضربه مغزی و شکستگی استخوان آهیانه سر فوت کرده است.»
او گفته است: «در معاینه جسد توسط پزشکی قانونی، به استثنای همین شکستگی استخوان سر که به دنبال اصابت جسم سخت بوده و منجر به له شدگی بافت مغز و فوت شده، جراحت دیگری مشاهده نشده و کمی عجیب است که در یک تصادف، مصدوم فقط از قسمت بالای سر آسیب ببیند و جراحت دیگری نباشد.»
این وکیل دادگستری هم‌چنین تأکید کرده است: «یگان ویژه همیشه با کلاه ایمنی هستند.»
چرا می‌گوییم دادگاه غیرعادلانه بوده است؟
بر اساس اسناد پزشکی منتشر شده، محمد قبادلو بیمار و مبتلا به دو قطبی است.
یک روز بعد از محاکمه محمد قبادلو در دادگاه انقلاب با اتهام‌های افساد فی‌الارض از طریق اقدام گسترده علیه ماموران موتوری نیروی انتظامی، مادرش اعلام کرد که او به بیماری دو قطبی مبتلا است.
«معصومه احمدی»، مادر محمد قبادلو در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی اینستاگرام تاکید کرد که فرزندش به بیماری دو قطبی مبتلا و در ماه‌های اخیر از درمان بیماری خود خودداری کرده است.
پس از آن سندی از ابتلای محمد قبادلو به این بیماری از سال ۱۳۹۵ توسط بخش فارسی «بی‌بی‌سی» منتشر شد.
در گواهی پزشکی بیمارستان «میلاد» شهریار تاکید شده که پرخاش‌گری و انجام کارهای خطرناک از علایم این بیماری است.
موضوع ابتلای محمد قبادلو به بیماری دو قطبی در دادگاه کیفری مورد بررسی قرار گرفت. او ۱۹ آذر ۱۴۰۱ با اتهام‌های «تخریب» و «اقدام علیه امنیت ملی کشور که منجر به اخلال در نظم عمومی و ناامنی در کشور شده است» و «وارد کردن خسارت به افراد و اموال عمومی» در دادگاه کیفری یک محاکمه شد.
به گزارش میزان، خبرگزاری قوه قضاییه، در آن جلسه دادگاه کارشناس پزشکی قانونی گفته است: «طبق اقرار متهم ، او بر اساس تحریک فضای مجازی خشمگین شده و با ماشین به نیروهای انتظامی زده و فرار کرده و این نشان می‌دهد او از این رفتار انگیزه مشخصی داشته و ماهیت جرم را می‌دانسته که فرار کرده است.»
«حمید یوسفی»، روان‌پزشک سازمان پزشکی قانونی ادامه داده است: «متهم به سوابق بیماری دو قطبی خود اشاره می‌کند که در سوابق او دیدیم دو نوبت ویزیت شده اما بستری نشده است. حرف‌های متهم نیز نشان نمی‌دهد که او در روز حادثه مشکلی داشته و رفتار او هدف‌دار بوده است. علایم و شواهدی از اختلالات عمده در وضعیت روانی او نیز وجود ندارد.»
خبرگزاری میزان در همین راستا روز هفت دی ۱۴۰۱ ویدیویی منتشر کرد که در آن ادعا می‌شود محمد قبادلو در جلسه دادگاه در پاسخ به سخنان «وکیل انتخابی» مبنی بر ابتلا به بیماری دو قطبی گفته است: «چرا دائم می‌گوید دوقطبی، دوقطبی، دوقطبی.»
بنابر ادعای میزان، قبادلو در ادامه جلسه دادگاه کیفری تاکید کرده است: «اگر یک جام زهر و یک جام شراب مقابلش بگذارند، آن‌قدری قوه تشخیص و تمیز دارد که جام شراب را سر بکشد.»
البته در این ویدیوی منتشر شده هیچ صحنه‌ای از این جلسه دادگاه که طبق قانون باید به صورت علنی برگزار می‌شود، به تصویر کشیده نشده است.
اما برخلاف آن‌چه از سوی خبرگزاری قوه قضاییه ادعا شده بود، محمد قبادلو در دادگاه بر بیماری خود تاکید کرده و آن را انکار نکرده است.
خبرگزاری‌های «فارس»، «ایرنا» و «باشگاه خبرنگاران جوان» در گزارش‌هایی جداگانه از دادگاه کیفری محمد قبادلو نوشته‌اند که او گفته است: «در زمان حادثه، دو ماه بود که داروهایم را نخورده بودم و سه شب هم نخوابیده بودم و با فیلم‌هایی که در فضای مجازی دیدم، عصبانی و تحریک شده بودم. در آن لحظه من نبودم که پشت فرمان قرار گرفته بودم، یک حیوان در آن لحظه رانندگی می‌کرد.»
اما مرکز اطلاع‌رسانی قوه قضاییه در گزارشی کاملا متفاوت با این اظهارات مدعی شده که محمد قبادلو در تحقیقات دادسرا گفته با برنامه‌ریزی قبلی ماموران پلیس را با خودرو زیر گرفته است و اگر ۱۰ مامور دیگر هم همین الان بیایند، آن‌ها را زیر می‌گیرد.
روابط عمومی دادگاه هم‌چنین ادعا کرده است که او در مسیر انتقال به محل وقوع «جنایت» برای بازسازی صحنه جرم نیز در ماشین اعلام کرده بود اصلا پشیمان نیست و اگر به عقب برگردد، باز هم این کار را تکرار می‌کند.
در پی انتشار همین اخبار متناقض از ابتلای محمد قبادلو به بیماری که می‌تواند بر درک او از جرم انتصابی تاثیر بگذارد، گروهی از روان‌پزشکان خواستار بررسی دقیق وضعیت روانی او شدند.
این روان‌پزشکان در نامه‌ای خطاب به رییس قوه قضاییه که پنج‌شنبه هشت دی ۱۴۰۱ در رسانه‌های داخل ایران منتشر شد، با اشاره به اختلاف نظر پزشکان مختلف در مورد وضعیت روانی محمد قبادلو شامل قوای شناختی و قوه تمیز او، به‌ویژه در حین ارتکاب عمل انتسابی، خواستار بررسی دقیق او از نظر روان‌پزشکی شدند.
آن‌ها پیشنهاد دادند که به این منظور شورایی از روان‌پزشکان معتبر و شناخته شده تشکیل شود تا با بررسی تمام سوابق و مدارک بیماری، مصاحبه با بیمار، خانواده و پزشکان قبلی او، دستگاه قضایی بتواند حکمی عادلانه صادر کند.
جالب این‌جا است که نام «حمید یوسفی»، کارشناس سازمان پزشکی قانونی در بین روان‌پزشکان امضا کننده این نامه دیده می‌شود.
نظر کارشناس سازمان پزشکی قانونی در جلسه دادگاه به عنوان «شهادت فنی» مبنای صدور حکم قرار گفته بود. امضای این نامه توسط حمید یوسفی به معنای عدول از شهادت و از اعتبار ساقط شدن حکم دادگاه است.
گذشته از نادیده گرفته شدن اسناد و مدارک مربوط به بیماری محمد قبادلو٬ او از داشتن وکیل نیز در طی جلسات محاکمه محروم بوده است. این در حالی است که پس از ارجاع پرونده قبادلو به دادگاه، طبق قانون او حق استفاده از وکیل تعیینی را داشته است.
امیر رئیسیان و «مهدخت دامغان‌پور»، وکلای دادگستری وکالت او را در همین مرحله پذیرفتند اما قاضی «ابوالقاسم صلواتی» پس از تشکیل اولین جلسه دادگاه، هر دو وکیل را خلع و از مرکز مشاوران قوهٔ قضاییه برای او وکیل درخواست کرد.
از نحوه دفاع وکیل مرکز مشاوران قوه قضاییه از محمد قبادلو خبری در دست نیست اما مقامات قوه قضاییه بارها طی ماه‌های گذشته بر حق استخدام وکیل تعیینی بعد از مرحله دادسرا برای متهمان اعتراضات سراسری صحه گذارده بودند و قاضی دادگاه با خلع وکلای تعیینی محمد قبادلو، قانون را زیر پا گذاشته است.
شب گذشته خبر انتقال محمد قبادلو به انفرادی در حالی منتشر شد که امیر رئیسیان پیش‌تر خبر داده بود در خواست اعاده دادرسی محمد قبادلو ثبت شده است و بر اساس قانون، به محض دریافت این درخواست، دیوان‌عالی کشور باید دستور توقف اجرای حکم اعدام را صادر کند.
در این مرحله، تهید قبادلو به اجرای حکم و انتقال او به انفرادی نیز امری غیر قانونی است.
اما قوه قضاییه جمهوری اسلامی ثابت کرده است که بدون توجه به تمامی این موارد، هر لحظه ممکن است این حکم را اجرا کند.
سولماز ایکدر
ایران‌وایر