تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از تورم ایران در سال ۱۴۰۲ به روشنی، گرانی پروتئین و سخت‌تر شدن زندگی در ایران را نشان می‌دهد.
«تورم گوشت قرمز ۸۶ درصد، مرغ ۸۲ درصد و لبنیات ۸۰.۹ درصد است.»
مدت‌هاست که گرانی گوشت در بازار ایران ادامه دارد، و وعده مقام‌های دولتی برای کاهش قیمت‌ها عملی نشده است.
افزایش قیمت گوشت و مواد پروتئینی همچنین باعث کاهش خرید این محصولات در ایران شده است.
بر اساس آمار رسمی، میانگین هزینه خانوارها هم در خرداد امسال نسبت به خرداد پارسال ۴۸.۵ درصد افزایش یافت.
در سایت‌های خرید و فروش اینترنتی هر کیلوگرم گوشت قرمز بین ۴۰۰ هزار تا یک میلیون تومان و مرغ بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان قیمت دارد.
نرخ قصابی‌های سطح شهر با کنترل شدید، برای هر کیلو گوشت ماهیچه ۳۸۰ هزار تومان و هر کیلو فیله مرغ ۱۷۵ هزار تومان است.
این در حالی است که ابتدای سال ۱۳۹۹ قیمت هر کیلو فیله مرغ حدود ۱۵ هزار تومان و قیمت هر کیلو گوشت ماهیچه ۷۶ هزار تومان بود.
البته مرکز آمار می‌گوید در ۱۵ سال گذشته قیمت گوشت قرمز و مرغ در ایران حدود ۲۵۸۶ درصد رشد کرده است.
علت گرانی گوشت قرمز و مرغ به تصمیم‌های دولت و وضعیت بد اقتصادی کشور بر می‌گردد.
به دلیل همین شرایط، قیمت خوراک دام یا به اصطلاح کشاورزان «نهاده دامی» در ماه‌های اخیر افزایش یافته است.
به گفته منصور پوریان، رئیس شورای تامین دام «دامداران دام سبک پس از حذف ارز ترجیحی یا همان دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالای اساسی، بیشترین آسیب را دیدند؛ چرا که قیمت نهاده‌های دامی ۸ برابر شد. علت گرانی گوشت، افزایش هزینه‌های اجاره و نگهداری دام، حمل و نقل و گران شدن خوراک دام است.»
سایت خبری انتخاب هم اخیرا از زبان مشاور عالی اتحادیه مرغداران گوشتی نوشت «با وجود اینکه نزدیک به ۱۱۳میلیون جوجه‌ریزی داشته‌ایم، ولی کنجاله سویا که بخش مهمی از جیره غذایی مرغ است، گران شده و همه قادر به تهیه خوراک برای دام نیستند و جوجه‌ها بر اثر گرسنگی تلف می‌شوند. و حالا کمبود جوجه یک روزه هم وجود دارد.»
بنابراین وقتی جوجه یک روزه نباشد یعنی تولید مرغ کم شده و دردسر شروع می‌شود.
محمدعلی کمالی مشاور اتحادیه مرغداران گوشتی به سایت خبری روستا نیوز گفته«کمبود و گران فروشی جوجه یکروزه باعث تداوم گرانی گوشت مرغ شده.»
«دیگر با مردم صحبت از کالری نکن»
این گرانی و کمبود عرضه، سلامتی مردم را تهدید می‌کند.
مرکز پژوهشکده آمار ایران در سال ۱۳۹۸ در مقاله‌ای نوشت کمبود پروتئین بعد از کمبود انرژی، دومین عامل سوء تغذیه شدید و مرگ و میر انسان‌هاست.
معیشت مردم به دلیل گسترش فقر، سخت‌تر شده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گزارش کرده نرخ فقر در ایران، طی یک دهه گذشته از ۱۹ درصد به ۳۰ درصد از کل جمعیت ایران افزایش یافته‌است.
محسن پیرهادی نماینده مجلس شورای اسلامی هم گفته « جمعیت زیر خط فقر در کشورمان به مرز ۲۸ میلیون نفر رسیده است.»
طبیعی است که فقر، گوشت و مرغ را از سفره مردم دور کند.
مهدی میرزا امین، عضو هیات رئیسه اتحادیه تهیه و توزیع گوشت گاوی ایران سال پیش خاطرنشان کرده بود «مصرف گوشت باتوجه به آمار میزان تقاضای بازار نسبت به سال گذشته ۱۰۰درصد کاهش یافته است. این آمار تکان دهنده در کنار آمار مصرف سرانه سالانه ۳ کیلو گوشت در سال برای سه دهک فرودست جامعه، باعث شده تا بیش از گذشته نسبت به کاهش سبد پروتئینی از سفره کارگران احساس خطر شود.»
امسال هم این رویه ادامه داشت.
مسعود رسولی، دبیر انجمن صنعت گوشت و مواد پروتئینی، اخیرا به سایت خبری رویداد۲۴ گفت « با توجه به گرانی گوشت و کمتر شدن قدرت خرید مردم، بر اساس میزان تقاضا و آمارهای موجود سرانه مصرف گوشت در ایران به سه کیلو رسیده است.»
وضعیت بحرانی تولید دام
روزنامه دنیای اقتصاد اردیبهشت امسال نوشت:« اندازه صنعت تولید مرغ و پرندگان خوراکی در ایران حدود ۱۰ میلیارد دلار است. سالانه حدود دو میلیون و ۶۵۰هزار تن گوشت مرغ و یک و نیم میلیون تن تخم‌مرغ تولید می‌شود.»
ولی صنعتی به این بزرگی در حال نابودی است.
دامداری، به خصوص بخش دام سبک، با مشکل جدی خشکسالی، کم آبی، نبود نقدینگی و کاهش سرمایه‌گذاری و افزایش قیمت نهاده و خوراک دامی همراه است. و مرکز آمار نوشته در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۰۷ هزار شغل در بخش کشاورزی از بین رفته‌است.
وزارت کشاورزی دام را مانند گندم و دیگر محصول کشاورزی، بصورت تضمینی می‌خرد، ولی در ماه‌های اخیر به مشکلات مالی دولت، بدهی به دامداران افزایش یافته و افزایش قیمت ملک و اجاره بهاء نگهداری دام را برای دامداران سخت کرده.
گوشت قرمز هم همین رویه را دارد.
مرکز آمار اواخر پارسال گزارش داد «مقایسه عملکرد کشتارگاه‌های رسمی کشور در دی ۱۴۰۱با ماه مشابه سال قبل، نشان از کاهش ۲۱ درصدی دارد.»
این رویه کاهش تولید، چندسالی است که ادامه دارد. کارشناسان هم هشدار دادند.
مجید موافق قدیری، رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران در سال ۱۳۹۹ در روزنامه دنیای اقتصاد گفت« زنجیره تولید و تامین پروتئین در ایران ایراد دارد و باید هزینه تولید را کم کرد تا در آینده فاجعه رخ ندهد.»
ولی کسی این هشدارها را جدی نگرفت.
دبیر انجمن صنعت گوشت و مواد پروتئینی کشور، مسعود رسولی هم اخیرا گفت: « شرایط تولیدکنندگان با این وضعیت هزینه، بسیار سخت شده و بهای تمام شده تولید با قیمت فروش همخوانی ندارد. به همین دلیل از ۷۰۰ شرکت بسته‌بندی گوشت تقریبا ۱۲۰ مورد آن فعال هستند و ۲۰ درصد آنها در یکسال اخیر تعطیل شدند.»
ادعای متناقض دولت
با وجود کاستی‌ها، دولت همچنان معتقد است که همه چیز رو به راه است.
در تیرماه امسال مرکز آمار گزارش کرد که تعداد گاو و گوساله پروار شده در بهار ۱۴۰۲ به ۴۹۳ هزار راس رسیده که نسبت به سال قبل رشد ۲۳.۳ درصدی داشت.
خبرگزاری مهر در خرداد امسال به نقل از حبیب اسدالله نژاد، مدیرعامل پیشین اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران نوشت « ظرفیت کشور در تولید گوشت مرغ بین سه میلیون تا سه میلیون و ۲۰۰هزار تن است و ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تن مازاد نیاز بوده که می‌توان صادر کرد.»
این ادعا در حالی مطرح می‌شود که بر اساس گزارش‌های ماهانه مرکز آمار عرضه گوشت قرمز در بهار ۱۴۰۲ کاهش حدود ۱۶ درصد کاهش داشت.
بهار پارسال ۱۴۹ هزار تن گوشت قرمز در کشور عرضه شد که در بهار امسال به ۱۲۹ هزار تن کاهش یافت.
همین وضعیت در عرضه مرغ هم وجود داشت.
بهار پارسال ۵۹۶ هزار تن مرغ در بازار عرضه شد ولی بهار امسال ۴۳۶ هزار تن مرغ عرضه شد که کاهش ۳۷ درصدی داشت.
از سوی دیگر دولت مدعی است که واردات گوشت قرمز و مرغ زیاد شده و کمبودی وجود ندارد.
این در حالی که اخیرا گمرک گزارش کرده که ۱۲۱ تن گوشت بعد از یکسال از گمرک ترخیص شد و به گفته امین اسدی، سخنگوی سازمان دامپزشکی کشور، این مقدار گوشت را به دلیل توقف زیاد در گمرک به کارخانه‌های سوسیس و کالباس دادند. او این کار را برای سلامتی مردم خطرناک اعلام کرد.
یکی از اعضای اتحادیه پروتئین وتره‌بار تهران به به بی‌بی‌سی فارسی گفت: « ادعای دولت در مورد بالا بودن واردات و عرضه درست نیست. دولت سال قبل صادرات دام زنده را آزاد کرد. در آن تاریخ دام زنده به عراق و دیگر کشورهای همسایه می‌رفت و بجای ان گوشت منجمد وارد کشور می‌شد. از طرف دیگر دولت سهمیه خوراک دامداری و مرغداری را حذف کرد. هزینه تولید به شدت افزایش یافت. تا جایی که دامداران گاوهای آبستن را به کشتارگاه می‌فرستادند چون قادر به تامین خوراک نبودند. و این کشتار سبب کمبود عرضه در ماه‌های اخیر و گرانی بیش از حد اندازه گوشت قرمز شده است.»
این عضو اتحادیه معتقد است «برای واردات گوشت قوانین و مقررات دست و پا گیر زیادی وجود دارد. گوشت چندین ماه در گمرک متوقف و بعضی موقع فاسد می‌شود. به همین دلیل واردات گوشت از آفریقا که دولت روی ان تبلیغ می‌کند هم کمک زیادی به وضعیت بازار گوشت ایران نمی‌کند.»
او تاکید دارد « اگر دولت دست مافیا را کوتاه نکند، شرایط بهتر نمی‌شود. مرغداران هم تولید را به صرفه نمی‌دانند. به همین دلیل مرغداری‌ها تولید را کم کردند. و برخلاف آمارهای رسمی، از اسفند ماه جوجه ریزی از ۱۳۰ میلیون به ۷۰ میلیون رسیده‌است.»
علی رمضانیان
بی بی سی