رئیس دانشگاه آزاد به بهانه تبدیل وضعیت حق‌التدریسی‌ها به استخدام دائمی، تصفیه گسترده دانشگاه آزاد از استادان منتقد و مستقل را آغاز کرد
روزنامه اعتماد چاپ تهران روز پنجشنبه ۲۰ مهر طی گزارشی خبر داد که از ابتدای مهر ۱۴۰۲ به دستور محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، ۳۲ هزار استاد حق‌التدریسی از واحدها و رشته‌های مختلف این دانشگاه به علت انتقاد از حکومت جمهوری اسلامی یا همراهی نکردن با دستگاه‌های حکومتی و نظامی، از کار برکنار شده‌اند.
در گزارش بنفشه سام‌گیس آمده است که به جای این تعداد استاد اخراجی، ۲۰ هزار دانشجوی ترم اول یا دوم مقطع دکتری دانشگاه آزاد که هنوز در حال تحصیل‌اند، برای تدریس به دانشجویان در مقاطع کاردانی و کارشناسی این دانشگاه جذب شده‌اند؛ اتفاقی که حتی با قوانین داخلی و بخشنامه سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی نیز در تضاد است.
وزارت علوم دولت ابراهیم رئیسی، از اوایل شهریور اخراج صدها استاد منتقد در دانشگاه‌های دولتی و همچنین استخدام شمار زیادی از نیروهای وابسته به حکومت ایران برای تدریس در دانشگاه‌ها را کلید زد تا بدین شکل، مانع از شکل‌گیری اعتراض‌ها و اعتصاب‌های سراسری علیه جمهوری اسلامی، مانند اعتراضات گسترده پاییز سال گذشته شود.
اما اکنون گزارش تازه روزنامه اعتماد، از تصفیه گسترده‌تر در دانشگاه آزاد اسلامی برای سرکوب بیشتر مخالفان و منتقدان خبر می‌دهد؛ بر اساس این گزارش، دانشجویان مقطع دکتری که به نهادهای امنیتی و نظامی نزدیک‌اند، بعد از ثبت‌نام در یک دوره آموزشی ۴۰ ساعته با عنوان دوره مدرسی، به کرسی استادی در دانشگاه آزاد رسیده‌اند و قرار است بابت این حضور «جایزه تحصیلی» هم بگیرند و شهریه کمتری بپردازند.
جذب ۲۰ هزار دانشجوی مقطع دکتری به جای استادان حق‌التدریس دانشگاه آزاد در حالی اتفاق افتاده که تعدادی از استادان حق‌التدریس که از ابتدای مهر امسال و بدون هیچ اطلاع‌رسانی قبلی، از تدریس در دانشگاه آزاد کنار گذاشته شده‌اند، در مصاحبه با روزنامه اعتماد گفتند تنها منبع درآمدشان را از دست داده‌اند و بعد از یک یا دو دهه تدریس در دانشگاه آزاد و گذشتن از سقف سنی استخدام در هیئت علمی دانشگاه‌ها یا نهادهای دولتی، حالا هیچ فرصت شغلی جدیدی در انتظارشان نیست.
محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد، نیمه فروردین، در دیدار نوروزی با مجموعه مدیرانش از تغییرات جدید در روند آموزشی از خرداد خبر داد و گفت: «برنامه اول دانشگاه آزاد برای سال ۱۴۰۲ گفتمان تحول به عنوان یک گفتمان نجات‌بخش و تبدیل دانشگاه مدرک‌پرداز به دانشگاه جامعه‌پرداز و تمدن‌ساز است. در دانشگاهی که استاد آن به دنبال استاد شدن باشد و نه استاد بودن، دانشجوی آن هم به دنبال دکتر شدن خواهد بود و نه دکتر بودن. یکی از برنامه‌های جدی امسال این دانشگاه خداحافظی با مفهوم حق‌التدریس است». سیاستی که به نظر می‌رسد بهانه‌ای برای کنار گذاشتن استادانی باشد که در یک سال گذشته طی بیانیه‌های مختلف یا اعتصاب، به کشتار، سرکوب، بازداشت و اخراج دانشجویان منتقد اعتراض کرده بودند.
روزنامه اعتماد پس از اشاره به قسمتی از بخشنامه سال ۱۳۹۷ دانشگاه آزاد که در آن دارندگان مدرک کارشناسی ارشد را که دانشجوی دکتری هستند، از تدریس در مقطع ارشد منع می‌کند، نوشت: «هر فردی که متقاضی تدریس در واحدهای مختلف دانشگاه آزاد و عضویت در هیئت علمی این مجموعه دانشگاهی است، پیش از آغاز همکاری باید از نظر شرایط عمومی و اختصاصی تایید شود. طبق اطلاعیه سال ۱۴۰۰ دانشگاه آزاد، شرایط اختصاصی متوجه سابقه تحصیلی و علمی فرد متقاضی است اما شرایط عمومی این‌گونه تعریف شده است: نداشتن سابقه عضویت و فعالیت در انواع گروه‌های معاند و مخالف با جمهوری اسلامی ایران، اطلاع از احکام شرعی و انجام واجبات اسلامی، عمل به فرمان‌ها و گفته‌های رهبری و داشتن تعهد به اصل ولایت فقیه، پرهیز از ورود خطوط ناسازگار و نامتعارف با فعالیت‌ها و پژوهش‌های علمی در دانشگاه، باور و اعتقاد قلبی و اعتقاد به جمهوری اسلامی ایران…»
این روزنامه همچنین یادآوری کرد که صدور احکام قطع همکاری استادان با دانشگاه آزاد در سال‌های اخیر، «بیش از آنکه به تخلفات اداری استادان مربوط باشد، متوجه تفکرات و نگاه منتقد و متفاوت استادان بوده است».
از هفت ماه گذشته تا امروز، رئیس دانشگاه آزاد و معاونان و مدیرانش با واژه‌سازی و بازی با کلمات، سعی کرده‌اند با ترفند «تبدیل وضعیت»، هزینه بار معنایی «حذف» را کاهش دهند، اما استادان حق‌التدریس به «اعتماد» می‌گویند وضعیتی که گرفتارش شده‌اند، چیزی جز «حذف» نیست و جمله مشترک همگی‌شان این است: «یک‌باره شغل و درآمدمان را از دست دادیم؛ پیش از آنکه فرصتی برای جست‌وجوی شغل جدید داشته باشیم.»
یکی از استادان اخراج‌شده از دانشگاه آزاد اسلامی به روزنامه اعتماد می‌گوید: «اوایل امسال مسئولان دانشکده‌ها و مدیران گروه‌ها به ما گفتند که سامانه جدیدی برای تایید صلاحیت علمی استادان، راه‌اندازی شده است و باید مدارک و تالیفات و سابقه تدریسمان را در این سامانه بارگذاری کنیم. هیچ صحبتی هم از حذف و بیکاری نبود. البته همگی متعجب شدیم که با وجود سامانه ساجد که از مدت‌ها قبل برای تایید و جذب استاد و عضو هیئت علمی راه‌اندازی شده بود، چه نیازی به سامانه جدید بود و اصلا چرا باید همان مدارک و سوابقی را که در سامانه ساجد بارگذاری کرده‌ایم، در یک سامانه مشابه ثبت کنیم، آن هم در حالی که سامانه ساجد به ما کد استادی داده و ما را تایید کرده است؟ اعتراضی نکردیم چون به حرف مدیرگروه‌ها اعتماد داشتیم، در حالی که آن‌ها با ما روراست نبودند و به ما گفتند قرار است همگی تبدیل وضعیت بشوید. تبدیل وضعیت برای استاد حق‌التدریسی یعنی ارتقا از حق‌التدریسی به شرایط استخدامی و قراردادی. همگی خوشحال شدیم، چون هر کدام از ما پنج سال، ۱۰ سال، سه سال، ۱۵ سال و ۱۲ سال به صورت حق‌التدریس با دانشگاه آزاد کار می‌کردیم و در این مدت از حقوق ثابت خبری نبود و بیمه‌ها به‌درستی رد نمی‌شد. در پایان هر ترم هم باید منتظر می‌ماندیم تا رقمی به عنوان حق‌التدریس برایمان واریز شود و هیچ قراردادی هم در کار نبود و سال به سال یا ترم به ترم، طبق ابلاغی که مدیرگروه برایمان می‌فرستاد، سرکلاس درس حاضر می‌شدیم. طبیعی بود که همگی با شنیدن این وعده خوشحال شدیم. چون طبق وعده مدیران گروه‌ها، قرار بود از این برزخ بلاتکلیفی نجات پیدا کنیم و مطابق اعتبار استادی‌مان با ما برخورد شود.»
این‌ها بخشی از حرف‌های یکی از استادان حق‌التدریسی است که اکنون در گفت‌وگو با اعتماد، از «خانه‌نشینی یک‌ماهه و شرمندگی پیش روی مادر و پدر سالمندش» می‌گوید و طبق اطلاعی که از حال و روز باقی استادان هم‌دانشگاهی یا هم‌رشته‌ای دارد، بقیه استادان حق‌التدریس شرایط بهتری ندارند؛ «یا بیکار و خانه‌نشین شده‌اند یا به صورت پروژه‌ای و حق الزحمه‌ای با شرکت‌های خصوصی کار می‌کنند».
بزرگ‌ترین نگرانی این جمع ۳۲ هزار نفره، حقوق صنفی و شغلی‌شان است. بیمه‌های مخدوش، حق‌الزحمه‌هایی که از ابتدای سال ۱۴۰۱ و به مدت سه یا چهار ترم پرداخت نشده‌اند، نادیده گرفتن کرامت و حرمت استادان و حالا این حذف یک‌باره‌ای که بعد از سال‌ها تلاش و زحمت در دانشگاه‌های سراسر ایران، اکنون حتی یک خداحافظی ساده را هم از آن‌ها دریغ کرده است.