هم‌زمان با روز جهانی حقوق بشر، جایزه نوبل صلح سال ۲۰۲۳ به نرگس محمدی اهدا شد. علی و کیانا رحمانی فرزندان نرگس محمدی به نمایندگی از او که زندانی است، این جایزه را دریافت کردند.
مراسم اهدای جایزه نوبل صلح به نرگس محمدی هم‌زمان با روز جهانی حقوق بشر روز ۱۰ دسامبر (۱۹ آذر) در اسلو، پایتخت نروژ برگزار شد. در این مراسم تقی رحمانی، همسر نرگس محمدی و علی و کیانا دوقلوهای این زوج به نمایندگی از طرف او که در ایران زندانی است، جایزه نوبل صلح سال ۲۰۲۳ را دریافت کردند.
شماری از چهره‌های شاخص حقوق بشر و حقوق زنان از جمله شیرین عبادی، مهرانگیز کار، پروین اردلان، منصوره شجاعی، مهناز پراکند، سعید دهقان، نازنین بنیادی، نازنین زاغری (زندانی سیاسی سابق)، مریم کلارن (دختر ناهید تقوی که در ایران زندانی است)، گلشیفته فراهانی و مرجان ساتراپی (دو هنرمند ایرانی) و کاوه مدنی (چهره برجسته محیط زیست) نیز در این مراسم حضور داشتند.
مسعود قره‌خانی، رئیس ایرانی‌تبار پارلمان نروژ نیز در ردیف اول این مراسم کنار شخصیت‌های بلندپایه سیاسی نروژ حضور داشت.
در ابتدای این مراسم که با حضور خانواده سلطنتی سوئد برگزار شد، رئیس کمیته نوبل در سخنانی به شرح فعالیت‌های نرگس محمدی پرداخت و گفت او ۱۳ باز زندانی شده است. بریت رایس اندرسن همچنین به فعالیت‌های نرگس محمدی در کانون مدافعان حقوق بشر اشاره کرد و گفت پس از خروج شیرین عبادی از ایران، نرگس محمدی فعالیت‌های او را در این کانون ادامه داده است.
او همچنین به اعتراضات نرگس محمدی در داخل زندان و افشاگری او درباره شکنجه‌های جنسی زنان زندانی اشاره کرد. خانم اندرسن با اشاره به جنبش “زن، زندگی، آزادی” این شعار را انعکاس منشور جهانی حقوق بشر دانست و گفت نرگس در مصاحبه با مجله تایمز جایزه نوبلش را به مهسا ژینا امینی تقدیم کرد.
رئیس کمیته نوبل گفت عکسی از نرگس محمدی که به خواست خود او در پشت صندلی خالی او بر دیوار نصب شده، نشان‌دهنده این است که او چگونه می‌خواهد زندگی خودش را ادامه دهد؛ با چهره‌ای شاد و لبهایی خندان و لباسی خوشرنگ و بدون حجاب اجباری.
او همچنین از کیانا و علی به خاطر عهده‌دار شدن این وظیفه مهم تشکر کرد و گفت که “این دوقلوهای ۱۷ ساله وزن سنگینی را روی شانه‌های جوانشان تحمل کرده‌اند”.
خانم اندرسون مبارزه نرگس محمدی را با دزموند توتو و نلسون ماندلا قابل مقایسه دانست و در انتهای سخنانش گفت که “در ایران زن‌ها بیش از ۳۰ سال علیه تفکیک جنگیدند و سرانجام رویای آنها برای آینده بهتر تحقق خواهد یافت”.
پس از سخنان رئیس کمیته نوبل، مهسا وحدت شعر “ای شب از رویای تو رنگین شده” سروده فروغ فرخزاد و سپس ترانه “دارم امیدی ای وطن” را اجرا کرد.
سپس کیانا و علی رحمانی دوقلوهای نرگس محمدی به روی صحنه رفتند و دیپلم و مدال طلای نوبل صلح را از طرف مادرشان دریافت کردند.
پیام نرگس محمدی از داخل زندان
ابتدا کیانا رحمانی پیام مادرش، نرگس محمدی از داخل زندان را قرائت کرد. او با تشکر از کمیته نوبل و حضار به زبان فرانسوی ابتدا به زبان فارسی گفت کاش مادرم خودش اینجا بود و جایزه را می‌گرفت.
او سپس پیام نرگس را که از داخل زندان فرستاده بود به زبان فرانسه قرائت کرد.
نرگس محمدی در این پیام گفت: «من به عنوان یک زن زندانی بر این باور هستم که حمایت شما من را مصمم‌تر و دلگرم‌تر می‌کند و این کمکی است به جنبش مردم ایران برای دموکراسی و آزادی و این کمک بسیار مهمتر از حمایت از شخص من است. من یکی از میلیون‌ها زن ایرانی مبارز و مغروری هستم که علیه خودکامگی مبارزه می‌کنند. من می‌خواهم از زنان گمنامی یاد کنم که برای رسیدن به برابری مبارزه می‌کنند.»
نرگس محمدی در ادامه گفت: «من یک زن ایرانی هستم مغرور و مفتخر به ایفای نقش در اعتلای تمدنی که امروز مقهور یک حکومت خودکامه است. تا زمانی که حقوق بشر بر قدرت این حکومت خودکامه فائق بیاید مبارزه ما ادامه دارد.»
او گفت: «جمهوری اسلامی بر مبنای تبعیض بنا شده است؛ تبعیض قومی و مذهبی، جمهوری اسلامی تبلور بی‌عدالتی و خودکامگی و نقض حقوق بشر است. استقلال قوه قضائیه غیرممکن است چرا که رئیس این قوه مستقیم از سوی رهبر جمهوری اسلامی تعیین می‌شود بدین ترتیب تنها چیزی که در این سیستم نمی‌توان به آن رسید، عدالت است.»
اهمیت حمایت بین‌المللی از جنبش مردم ایران
ادامه پیام نرگس محمدی را فرزند دیگرش علی خواند.
برنده جایزه نوبل صلح سال ۲۰۲۳ در ادامه پیامش با اشاره به جنبش “زن، زندگی، آزادی” تاکید کرد: «این جنبش اساسا مبتنی بر خواست تغییر است. ادامه و امتداد یک مبارزه سیاسی و مدنی و یک جنبش اجتماعی و دینامیک و زنده و بیان‌کننده خواست‌های مردم برای رسیدن به آزادی و دموکراسی است.»
او تصریح کرد که همه تلاشش را برای برقراری مجدد دموکراسی و رعایت حقوق بشر خواهد کرد.
نرگس محمدی در بخش دیگری از پیامش به اهمیت حمایت‌های بین‌المللی از مبارزات مردم ایران اشاره کرد و گفت: «حمایت افکار عمومی جهان قطعا نقش مهمی در مبارزه مردم ایران خواهد داشت. مردم ایران بدون تردید به مبارزه خود ادامه خواهد داد. حمایت سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر، سازمان‌های زنان، هنرمندان، رسانه‌ها از جنبش زن، زندگی، آزادی بسیار مهم و معنادار است.»
او ضمن انتقاد از سیاست دولت‌های غربی گفت: «سیاست و استراتژی دولت‌های غربی گاه سطحی بوده در حالی که باید توجه آنها به اراده مردم ایران باشد و دموکراسی را در اولویت قرار دهند. حقوق بشر و دموکراسی پدیده‌ای جهانی هستند و دولت‌های غربی نباید این دو را به تعویق بیندازند. انتظار ما این است که جامعه جهانی بدون تاخیر به فکر یک استراتژی برای کمک به مردم ایران برای رسیدن به آزادی و دموکراسی باشد.»
نرگس محمدی در پایان پیامش گفت: «من اطمینان دارم نور بر تاریکی و دموکراسی بر خودکامگی و سرکوب پیروز خواهد شد و مردم ایران این را به همه جهان نشان خواهد داد.»
در پایان مراسم مژگان شجریان با همراهی تار حمید متبسم و تنبک کاوه محمودیان تصنیف مرغ سحر را اجرا کرد.
دویچه وله