شماری از دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج نیز پس از سفر به ایران با پرونده‌های قضایی مواجه شده‌اند
در پی بازداشت شماری از دانشجویان در چند شهر کشور، فعالان دانشجویی از «موج جدید بازداشت دانشجویان» گزارش دادند و آن را «هجوم دوباره نهاد امنیتی به دانشجویان و دانشگاهیان» توصیف کردند. هم‌زمان، شماری از دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور نیز که در یک سال گذشته به ایران سفر کرده‌اند زیر فشارهای امنیتی قرار گرفته‌اند و برای آن‌ها پرونده قضایی درست شده است. عده‌ای از این دانشجویان با توقیف گذرنامه، بازداشت، و بازجویی‌های مکرر مواجه شده‌اند.
در تازه‌ترین مورد از موج بازداشت دانشجویان، محمد شباهتی، دانشجوی انسان‌شناسی دانشگاه تهران، درست یک سال پس از آزادی‌اش، بازداشت شد. این فعال صنفی دانشجویی دانشگاه تهران پیش‌تر در جریان خیزش سراسری علیه جمهوری اسلامی و حین حضور در تجمع دانشجویان در ۱۶ آذر ۱۴۰۱ در صحن دانشگاه تهران به‌دست نیروهای حراست بازداشت شده بود. این نیروها محمد شباهتی را مورد ضرب و شتم قرار دادند و پس از آن تحویل نیروهای امنیتی داند. این فعال دانشجویی پس از مدتی با قرار وثیقه آزاد شد.
بنا بر گزارش شوراهای صنفی دانشجویان کشور، بازداشت دوباره محمد شباهتی در روز ۱۹ دی با هجوم نیروهای امنیتی به منزل شخصی‌اش انجام شده است. از هنگام بازداشت او تا کنون از وضع این فعال دانشجویی اطلاعی در دست نیست و روشن نیست چه نهادی او را بازداشت کرده است.
از سوی دیگر، شوراهای صنفی دانشجویان کشور از «موج جدید هجوم نهاد امنیتی برای بازداشت دانشگاهیان» خبر داد. در چند روز اخیر، نیروهای وزارت اطلاعات «تعدادی از دانشگاهیان از دانشگاه‌های مختلف را با بهانه انتشار مطالب انتقادی درباره مراسم قاسم سلیمانی» و انفجارهای کرمان در چند شهر کشور بازداشت کرده‌اند.
در این گزارش از امیر راه‌پیکر، دانشجوی دانشگاه صنعتی اصفهان، مهدی سعادتی، دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی صدوقی یزد، و شاهین غفوری، استاد دانشگاه آزاد قروه نام برده شده است که شماری از دانشگاهیان بازداشت شده‌اند.
هم‌زمان، کانال تلگرامی دانشجویان متحد نیز گزارش داد که سورنا علی‌پور، دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، پس از «انتقاد از برگزاری مراسم قاسم سلیمانی» بازداشت شده است.
این کانال دانشجویی افزود که سورنا علی‌پور، دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، در پی «انتشار یک متن کوتاه در شبکه اجتماعی ایکس، در نقد مشارکت سازمان‌دهی‌شده در مراسم سالمرگ قاسم سلیمانی» بازداشت شده است. در این گزارش عنوان شده است که پیش از بازداشت این دانشجو، حراست دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان نیز او را از حضور در کلاس محروم کرده بود.
در همین حال، کانال دانشجویی خبرنامه امیرکبیر از گسترش اقدام نیروهای حکومتی به بازداشت و تشکیل پرونده قضایی برای دانشجویان ایرانی خارج از کشور گزارش داد.
در این گزارش از جمله به تشکیل پرونده برای مریم جوادی، دانشجوی حقوق دانشگاه ساپینزای رُم، اشاره شده است. خبرنامه امیرکبیر افزود که در سال ۱۴۰۱، وقتی این دانشجوی شاغل به تحصیل در خارج از کشور برای دیدار خانواده‌اش به ایران سفر کرده بود، نیروهای امنیتی ابتدا تلفن همراه و گذرنامه او را ضبط کردند و سپس در مدت اقامت او در ایران، چند بار او را بازجویی کردند.
این دانشجو در نهایت پس از پس گرفتن گذرنامه‌اش توانست به محل تحصیلش در ایتالیا بازگردد، اما اکنون با تشکیل پرونده قضایی مواجه شده است.
دستگاه قضایی اتهام‌هایی چون «تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی» و «تحریک مردم به جنگ و کشتار با یکدیگر به قصد بر هم زدن امنیت کشور» به مریم جوادی وارد کرده است. دادگاه این دانشجوی مشغول به تحصیل در ایتالیا در روز ۱۸ بهمن در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران و غیابی برگزار خواهد شد.
از آغاز خیزش سراسری شهروندان ایران در شهریور ۱۴۰۱ و پس از اینکه بسیاری از دانشگاه‌ها به کانون‌های اعتراض به نظام جمهوری اسلامی تبدیل شدند، اهانت مدیران دانشگاه‌ها، حراست، و وزارت علوم و بهداشت به دانشجویان و برخوردهای خشونت‌آمیز آن‌ها با دانشگاهیان بسیار افزایش یافته است.
بنا به اعلام نهادهای حقوق بشری، فقط در چند هفته اول خیزش سراسری، دست‌کم ۷۰۰ نفر بازداشت شدند. افزون بر آن، صدها دانشجو در دانشگاه‌های سراسر کشور بهدلیل حمایت از اعتراض‌ها، و در ماه‌های اخیر، بهدلیل سر باز زدن از رعایت حجاب اجباری، با حکم کمیته‌های انضباطی از تحصیل «تعلیق» یا به‌کلی «اخراج» شده‌اند. همچنین، شماری از استادان دانشگاه‌ها نیز بازداشت یا تعلیق یا اخراج شده‌اند.