با تصویب شورای عالی شهرسازی، ساختوساز بناهای بلند در تهران آزاد شد
تهران، پایتختی که از جنبه‌های گوناگون با مشکل مواجه است، هر روز دستخوش یک تصمیم جدید می‌شود. این شهر پرجمعیت که ساکنانش هر روز بیش از پیش با آلودگی هوا و ترافیک روبه‌رو می‌شوند، در طول سال‌ها با نگرش‌های گوناگون مدیران، با رویه‌هایی ناسازگار و گاهی متناقض اداره شده است. تازه‌ترین تصمیمی که برای تهران گرفته شده، آزاد شدن بلندمرتبه‌سازی در این کلان‌شهر است که از اواخر سال ۱۳۹۳ ممنوع شده بود.
به گزارش خبرگزاری مهر، فرزانه صادق مالواجرد، معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، با بیان این که «این شورا مکان‌یابی و ضوابط و مقررات ساخت بناهای بلندمرتبه در محدوده شهر تهران را تصویب کرد»، خبر داده است که «مصوبه موافقت با بلندمرتبه‌سازی در پهنه‌ها و عرصه‌های شهر تهران به شهردار، استاندار، و رئیس شورای اسلامی شهر تهران ابلاغ شده است».
در متن آن نامه به «کنترل ساخت‌و‌سازها، کنترل گسترش افقی شهر، بهره‌وری بهینه از زمین، ایجاد ارزش افزوده در بافت‌های ناکارآمد، امکان حفظ باغات و فضای سبز شهری، و جلوگیری از پراکنده‌سازی بلندمرتبه در سطح شهر و هدایت آن به محورها و پهنه‌های مناسب بلندمرتبه» اشاره شده است. در یکی از بندهای این نامه همچنین تاکید شده است که «در اراضی با وسعت یک هکتار و بیشتر، مشروط به عدم استقرار در عرصه واجد محدودیت یا ممنوعیت بلندمرتبه‌سازی، افزایش تعداد طبقات و قرارگیری در یک بلوک شهری، حداکثر تا ۱۵ طبقه و مشروط به رعایت سقف تراکم پهنه مجاز خواهد بود».
اگرچه این موارد دلایل کافی برای چنین مصوبه‌ای به نظر می‌رسند، با توجه به مدیریت نامناسب و فاسد در اعطای مجوزهای ساختوساز از یک سو و نبودن ضمانت اجرایی لازم برای رعایت دقیق ضوابط قانونی از سوی دیگر، می‌تواند نگران‌کننده باشد.
ممنوعی که مجاز شد
در شرایطی که کارشناسان همواره بر مشکلات کنونی تهران با جمعیت فعلی و رو به گسترش آن به دلایل اقتصادی و فرهنگی تاکید می‌کنند، شاید یکی از دلایل صدور چنین مجوزی، وعده‌های رئیس‌جمهوری جدید مبنی بر رفع مشکل مسکن باشد. روز ۱۸ آذر ۱۴۰۰، در ادامه قول‌های ابراهیم رئیسی مبنی بر ساخت مسکن، فرزانه صادق مالواجرد نیز بر این سیاست تاکید کرد.
به گزارش ایرنا، معاون شهرسازی وزارت راه و شهرسازی با بیان این که «خانه‌دار شدن مردم یکی از مهمترین موضوعاتی است که دولت سیزدهم روی آن تاکید دارد»، از تشکیل کارگروه مشترک برای رفع مشکل طرح‌های جامع و تفصیلی خبر داد، و گفت: «معضلاتی در طرح‌های جامع و تفصیلی وجود دارد. معمولا این طرح‌ها با وضع موجود و با خواسته‌های بعدی توسعه شهری مطابقت ندارد و لازم است این مشکلات در راستای خواسته مردم برطرف شود».
این گفته‌ها در شرایطی اظهار می‌شود که او دوم شهریور ۱۳۹۶ در گفت‌وگویی با روزنامه اعتماد، طی سخنانی درباره انبوهی از برج‌ها و ساختمان‌های بلند سر برآورده از شهر و با انتقاد از نبودن اهرم‌های حقوقی کافی برای مقابله با موارد تخلف، گفته بود: «این برج‌ها عموما قبل از سال ٩٣ مجوز گرفته‌اند و بنا به مصوبه شورای عالی و مکاتبه رئیس شورای عالی، بلندمرتبه‌سازی ممنوع است، اما گاهی تخلف‌هایی هم انجام می‌شود.»
تهران، هر روز آسیب‌پذیرتر از دیروز
بلندمرتبه‌سازی در تهران آسیب‌پذیر، شاید بتواند سودهای کلانی برای عده‌ای داشته باشد و طبقات مرفه را صاحب خانه‌های بیشتر کند، اما نه‌تنها چاره‌ای برای قشری نیست که هم‌اکنون نیز دچار مشکل مسکن است، بلکه می‌تواند بر کیفیت زندگی تمام شهروندان تاثیرگذار باشد. تراکم زیاد برج‌ها در چند محله از تهران، موجب ترافیک شدید، افزایش آلودگی‌ها، و افزایش «ساعت پیک» مصرف آب و برق و گاز شده است که با زیرساخت‌های فعلی پاسخگو نیست، و پایتخت‌نشینان را در برابر خطرهای احتمالی نیز با دشواری مواجه می‌کند.
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی که بارها در مورد خطر وقوع زلزله در تهران و عواقب آن هشدار داده است، مرداد ۱۴۰۰ در گفت‌وگویی با خبرآنلاین تاکید کرد: «از لحاظ آماری تقریبا از سال ۲۰۱۶ میلادی ما در ایران وارد دوره پررخدادتر و دوره پرزلزله‌تر شدیم. امیدوارم دولت جدید متوجه بشود که متمرکز کردن جمعیت به سمت تهران، کار اشتباهی است و وزیر راه و شهرسازی جدید سیاستی را انتخاب کند تا بعد از چهار سال، روند افزایشی و استقرار جمعیت در شهرک‌ها متوقف شود.»
او با انتقاد از انبوه‌سازی‌ها و بلندمرتبه‌سازی‌های سال‌های اخیر در شهرک‌های اطراف تهران، گفت: «مسکن‌مهرهای زیادی ساخته‌اند که در مقابل زلزله بسیار آسیب‌پذیرند. در زلزله اردیبهشت ۱۳۹۹ دماوند، در حالی که دماوند خسارتی ندیده بود، به برخی مسکن‌مهرها در شهر پردیس آسیب وارد شد. این شهرک‌ها و ساختمان‌ها گنجایش چنین ظرفیتی را ندارند و مناسب‌سازی نشده‌اند.»
به گفته بسیاری از کارشناسان شهری، حتی اگر خطر زلزله در تهران را نادیده بگیریم، از کنار توسعه ناموزون، نازیبا کردن چهره شهر، تاثیر بر اکوسیستم، و مهم‌تر از همه، احتمال‌هایی مانند آتش‌سوزی و نبودِ ساختارهای مناسب برای امدادرسانی در مواقع ضروری، نمی‌‌توان و نباید به‌سادگی گذشت.