سطح آب دریاچه خزر از سال ۱۹۹۶ در حال کاهش بوده و از سال ۲۰۰۶، این روند سرعت گرفته است. تا سال ۲۱۰۰، سطح آب احتمالا بین ۹ تا ۱۸ متر پایین می‌رود
دریاچه خزر بزرگ‌ترین پهنه آبی محصور با خشکی جهان و شریان حیاتی پنج کشوری است که آن را احاطه کرده‌اند و به دریای خزر مشهور است. اما این دریا در حال کوچک شدن است و در پارک ملی آب‌شوران باکو، در جمهوری آذربایجان، خط ساحلی اکنون ۲۰۰ متر عقب رفته است. اسکای نیوز در مقاله‌ای به بررسی دلایل این پدیده پرداخته است.
هشدار مهاجرت
سطح آب خزر، که پایین‌تر از سطح دریا است، همیشه در نوسان بوده است، زیرا جابه‌جایی لایه‌های زمین‌ساخت شکل حوضه را تغییر می‌دهد.
اما سطح آب خزر از سال ۱۹۹۶ در روندی تقریبا مداوم رو به کاهش بوده و از سال ۲۰۰۶ این روند سرعت گرفته است.
در حال حاضر، صنعت ماهیگیری رو به زوال است، شوری فزاینده آب کشاورزی را مختل کرده است و فک خزر در معرض خطر جدی انقراض قرار دارد.
چنان که پژوهش‌ها پیش‌بینی می‌کنند، سطح آب دریای خزر تا سال ۲۱۰۰ ممکن است بین ۹ تا ۱۸ متر پایین برود.
اینگر اندرسن، رئیس برنامه محیط زیست سازمان ملل، در هفته جاری، در رویدادی درباره حفاظت از دریای خزر در جریان نشست کاپ۲۹ در باکو، این مسئله را فراتر از بحران زیست‌محیطی و بحران انسانی خواند و گفت در صورتی که اقدامی فوری از جمله اقدام جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای صورت نگیرد، «ممکن است از اواسط قرن شاهد جابه‌جایی پنج میلیون نفر از ساکنان حوضه خزر باشیم».
شناسایی رد تغییرات اقلیمی
تا همین اواخر، دانشمندان دقیقا نمی‌دانستند که چرا آب دریای خزر با این سرعت رو به کاهش است. اکنون، آن‌‌ها رد تغییرات اقلیمی در بروز این پدیده را شناسایی کرده‌اند.
دمای هوای بالاتر و تغییر الگوی باد آب بیشتری از سطح دریا تبخیر می‌کند. هوای گرم‌تر همچنین به کم‌آبی و کاهش جریان برخی از رودخانه‌های اصلی که به این دریا می‌ریزند منجر شده است.
اما مسئله به همین جا ختم نمی‌شود. آبی که وارد خزر می‌شود، تحت فشار کشاورزی، رشد جمعیت، و ۱۴ هزار سد رودخانه‌های اطراف از جمله رودخانه ولگا که ۸۰ درصد آب دریای خزر را تامین می‌کند، قرار دارد.
پنج کشور ساحلی خزر دستخوش تغییرات عمده و مخربی شده‌اند که بخشی از آن از تغییرات اقلیمی نشات می‌گیرد.
اما دریاچه خزر دارای منبعی است که خود از عوامل تخریب این پهنه آبی است. این دریا روی ذخایر غنی نفت و گاز قرار دارد. سهم آذربایجان از این ذخایر ۶۰ درصد بودجه دولت را تامین می‌کند. اما حفاری برای استخراج نفت و گاز آب را آلوده کرده است و سوزاندن این سوخت‌های فسیلی تغییرات اقلیمی را تشدید می‌کند.
مسیر کشتیرانی «کریدور میانی» خزر که کالاها را بین شرق و غرب منتقل می‌کند نیز مختل شده است. کم‌عمق‌تر شدن آب به این معنی است که کشتی‌ها باید بار سبک‌تری حمل کنند و بنابراین، تعداد سفرها بیشتر می‌شود و انتشار گازهای گلخانه‌ای افزایش پیدا می‌کند.
بنا بر اعلام وزارت محیط زیست جمهوری آذربایجان، در حال حاضر پنج کشور ساحلی دریای خزر در جریان نشست کاپ۲۹ توافق کردند که برای حفظ منابع دریایی، مقابله با آثار تغییرات اقلیمی، و مشارکت علمی با یکدیگر همکاری کنند.
اما این گروه به مقابله با علت اصلی، که تغییرات اقلیمی ناشی از سوخت‌های فسیلی است، اشاره چندانی نکرد.