اکثریت مطلق شیعیان عراقی، نفوذ و دخالت‌های جمهوری اسلامی در کشورشان را منشاء اصلی فساد و بحران‌های سیاسی و اقتصادی خود می‌دانند. عراقی‌ها از اول اکتبر سال جاری میلادی، بدون وقفه و با پرداخت هزینه بسیار سنگین و بیش از ۴۰۰ کشته، در میدان‌ها و خیابان‌های بغداد و شهرهای شیعه‌نشین علیه جمهوری اسلامی و احزاب و سیاستمدارانی که از قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، دستور می‌گیرند دست به اعتراض زده‌اند. تنها در ۴۸ ساعت گذشته در ناصریه، بغداد و نجف بیش از ۴۰ نفر زیر آتش نیروهای امنیتی و شبه‌نظامیان حشدالشعبی جان باخته‌اند.
در بیروت نیز در روزهای اخیر در چندین مورد شبه‌نظامیان وابسته به حزب‌الله لبنان به تظاهرکنندگان لبنانی که آنها نیز خواهان گذر از دولت‌های فرقه‌ای اسیر هواداران شیعه و مسیحی جمهوری اسلامی هستند، حمله کردند. در این کشور که تا چند روز پیش شعارها عمدتا علیه فساد و فرقه‌گرایی بود، در روزهای اخیر معترضین پای جمهوری اسلامی را در این بحران به میان کشیدند. سعد کیوان تحلیلگر لبنانی به کیهان لندن می‌گوید «مردم ما مخالف هرگونه دخالت دولت‌ها و کشورهای بیگانه در امور لبنان هستند و نمی‌توان منکر شد که در حال حاضر جمهوری اسلامی تنها کشوری است که از طریق هواداران بومی خود مانند حسن نصرالله (رهبر حزب‌الله) نبیه بری (رهبر حزب شیعی امل و رئیس پارلمان) و میشل عون (رئیس جمهور مسیحی لبنان) تلاش در حفظ وضعیت فعلی دارد و با هرگونه اصلاحاتی در سیستم سیاسی کشور مخالفت می‌کند.»
صدای اروپا هم بلند شد
انزوای جمهوری اسلامی تنها به کشورهای منطقه خلاصه نمی‌شود. هر روز بیش از روز گذشته در اروپا نیز احزاب و کشورها از جمهوری اسلامی فاصله می‌گیرند. تظاهرات فراگیر در ایران به فرصتی برای انتقادهای گسترده از عملکرد جمهوری اسلامی تبدیل شده است. دولت فرانسه که در ماه‌های گذشته تلاش‌های بسیاری برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن انجام داده بود، با چرخشی قابل توجه تهدید به ارجاع مجدد پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی به شورای امنیت سازمان ملل کرد. ژان‌ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه چهارشنبه گذشته هشدار داد که در صورت برداشتن گام جدیدی از سوی جمهوری اسلامی در جهت نقض تعهداتش در چارچوب «برنامه اقدام جامع مشترک» یا برجام، این کشور می‌تواند «مکانیسم ماشه» را فعال سازد.
در بند ۳۷ برجام اشاره شده است در صورت اختلاف و نقض پایبندی این توافق توسط امضاکنندگان آن، کمیسیون مشترکی برای بررسی اختلافات تشکیل خواهد شد و چنانچه این کمیسیون نتواند مشکلات پیش آمده را حل و فصل کند، پرونده بار دیگر روی میز شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار خواهد گرفت. شورای امنیت در صورتی که در عرض ۳۰ روز دوباره رأی به تعلیق تحریم‌ها ندهد، کلیه مصوبات و تحریم‌های پیش از امضای برجام به صورت خودکار باز خواهند گشت. عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی البته اظهارات ژان‌ایو لودریان را «غیرمسئولانه» خوانده و گام‌های جمهوری اسلامی برای کاهش تعهدات برجامی را «حق این کشور» در اعتراض به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای دانسته است.
محکومیت کشتار معترضین
وزیر خارجه فرانسه همچنین سرکوب گسترده معترضین در ایران را شدیدا مورد انتقاد قرار داد و افزود «رفتار رهبر و رئیس جمهور ایران در واکنش به اعتراض‌های اخیر، تائیدی بر فشارهای حداکثری بر رژیم تهران است». سرکوب گسترده اعتراضات، به گفته ژان‌ایو لودریان، «مانع بزرگی بر سر رفع مشکلات با جمهوری اسلامی است». فلورانس پارلی وزیر دفاع فرانسه که برای شرکت در کنفرانس سالانه امنیت منطقه‌ای به منامه، پایتخت بحرین، سفر کرده بود نیز با اشاره به عدم واکنش آمریکا به حملات علیه نفتکش‌ها در خلیج فارس و سرنگون ساختن پهپاد آمریکایی و حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در پادشاهی سعودی توسط جمهوری اسلامی ایران، گفت «اگر در برابر چنین تهدیداتی واکنشی نشان داده نشود، مهاجمان جری می‌شوند و حملات گسترده‌تری را سازماندهی خواهند کرد». این مقام فرانسوی ابراز امیدواری کرد که «آمریکا با توجه به حضور نظامی‌اش در خلیج فارس از خود واکنش نشان دهد».
دولت آلمان هم که همیشه بسیار محتاطانه و محافظه‌کارانه در مورد جمهوری اسلامی موضع‌گیری کرده است، در جریان اعتراض‌های اخیر مواضع روشن‌تری اتخاذ کرده است. سخنگوی وزارت خارجه آلمان، کشوری که سال‌هاست همراه با ایتالیا مهم‌ترین شریک اقتصادی جمهوری اسلامی در اروپاست، «عملکرد نامتناسب نیروهای امنیتی» در برخورد با معترضان را محکوم کرد، و در روزهای خاموشی کامل اینترنت خواهان «خاتمه این سیاست» شد. سیاست مشابهی نیز از سوی اتحادیه اروپا و مقام ارشد این نهاد در سیاست خارجی اتخاذ شده است. فدریکا موگرینی که از اول دسامبر دیگر در مقام مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا حضور نخواهد داشت، در نشستی که در پارلمان اروپا برگزار شد و بررسی اعتراض‌ها در جمهوری اسلامی را نیز در دستور کار خود داشت، خواستار اعزام کمیسیون‌های مستقل به ایران، عراق و لبنان شد تا در ارتباط با سرکوب معترضین تحقیق کنند. فدریکا موگرینی در این نشست «رویکرد خشن نیروهای انتظامی در مقابله با این اعتراصات را غیرقابل قبول» دانست.
صدای مردم در پارلمان اروپا
اینهمه در حالیست که مقامات رسمی اتحادیه اروپا تلاش دارند اعتراض‌ها در ایران را به افزایش بهای بنزین خلاصه کنند، ولی در همین نشست چارلی ویمرز یکی از نمایندگان «حزب دمکرات» سوئد در پارلمان اروپا، در پاسخ به اظهارات فدریکا موگرینی گفت «بجای دولا شدند در مقابل آخوندها و ادامه توافق ورشکسته اتمی که تنها به رژیم ایران یاری می‌رساند، رهبران اروپایی باید پشت مردم ایران بایستند، حجاب را از سرشان بردارند و با صدای بلند بگویند که این حکومت حمایت از تروریست‌ها را به پاسخگویی به خواست‌های مردم‌اش ترجیح می‌دهد». چارلز ویمرز در خاتمه صحبت‌هایش به مقام ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا یادآوری کرد که «اروپا در کنار مردم شجاع ایران ایستاده است و همراه آنها فریاد می‌زند ما جمهوری اسلامی نمی‌خواهیم!» این قانونگذار سوئدی شعار «ما جمهوری اسلامی نمی‌خواهیم، نمی‌خواهیم» را به فارسی بیان کرد و بعد ترجمه انگلیسی آن را اضافه کرد.
جیته گوته‌لند یکی دیگر از نمایندگان سوئدی پارلمان اروپا که در میز ایران این نهاد عضویت دارد نیز هشدار داد «اتحادیه اروپا به خاطر روابط‌اش با حکومت کشور ایران که اصولی چون حقوق بشر و آزادی‌های مدنی را رعایت نمی‌کند سخت مورد انتقاد قرار خواهد گرفت». این نماینده سوئدی از فدریکا موگرینی خواست قبل از پایان دوران ماموریت‌اش به عنوان مقام ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا «نقش فعال‌تری اتخاذ کند و به اطلاع جمهوری اسلامی برساند که روابط ایران و اروپا در گرو رعایت حقوق بشر و آزادی‌های مدنی شهروندان این کشور قرار دارد». در استکهلم نیز به دعوت آزاده رجحان یکی از نمایندگان ایرانی‌تبار پارلمان سوئد، تجمعی با حضور برخی دیگر از قانونگذاران این کشور همراه با پلاکاردهایی با هشتگ #IranProtests برگزار شد.
جمهوری اسلامی در تنگنا
یکی از دستیاران لوئیجی دی‌مایو وزیر خارجه ایتالیا نیز به کیهان لندن می‌گوید که موضوع اصلی دیدار این مقام ایتالیایی با محمدجواد ظریف، که برای شرکت در کنفرانس «دیالوگ‌های مدیترانه‌ای» در روزهای ۵ تا ۷ دسامبر به رم سفر خواهد کرد، «سرکوب خشن اعتراض‌ها و قطع اینترنت» خواهد بود. دولت ایتالیا در روزهای گذشته اعلام کرد که در پاسخ به درخواست آمریکا از اواسط ماه دسامبر مانع پرواز هواپیماهای ماهان ایر به این کشور خواهد شد. ایتالیا هرگونه همکاری در زمینه انرژی با جمهوری اسلامی را از نوامبر سال گذشته متوقف ساخته است.
اینک فاصله گرفتن اروپا بر مجموعه‌ی نگرانی‌های جمهوری اسلامی اضافه شده است. نفوذ و حضور جمهوری اسلامی در «عمق استراتژیک»اش در حال فروپاشی است. اعتراض‌ها علیه نظام در داخل کشور شدت گرفته است. هیچ بهبودی درروابط با کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس دیده نمی‌شود. تحریم‌های آمریکا هر هفته افزایش پیدا می‌کنند و حملات نظامی اسرائیل به پایگاه‌های پاسداران در خاک سوریه ادامه دارند. علی خامنه‌ای که در موارد بحرانی تنها پس از مدتی قدم به میدان می‌گذاشت، این‌بار نه تنها بلافاصله ظاهر شد بلکه در کمتر از یک هفته سه بار صحبت از «توطئه عمیق و بسیار خطرناک» کرده است. بحران در حدی است که بیش از گذشته تمام جناح‌های نظام در کنار هم قرار گرفته‌اند و به گفته حسن روحانی «همه در کنار هم ایستاده‌ایم». خندقی که اصلاح‌طلبان در سال‌های گذشته دور نظام کنده بودند تا معترضان و منتقدان درون آن بیفتند و نتوانند به مخالفان بپیوندند، برای همیشه پر شده و مردم معترض از دی‌ماه ۹۶ فریاد می‌زنند: «اصلاح‌طلب، اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا!» امروز نظام ضعیف‌تر از همیشه در یکسو و مردم و اراده‌ی آنها برای عبور از این شرایط در مقابل آن در سوی دیگر قرار دارند و روز به روز نیز بر شمار حامیان آنها در منطقه و جهان افزوده می‌شود.
احمد رأفت, کیهان لندن :