در سه هفته گذشته، بیش از صد مهاجر و پناهجو که می‌گویند ایرانی هستند تلاش کرده‌اند با قایق‌های کوچک مسیری خطرناک را برای رسیدن به بریتانیا پشت سر بگذارند. آنها چرا تن به چنین سفر پرخطری می‌دهند و از کجا می‌آیند؟
روز ۲۳ نوامبر کمی قبل از طلوع آفتاب هشت پناهجو در قایقی کوچک در آب‌های طوفانی سواحل کنت در جنوب شرق انگلستان پیدا شدند. آنها به امدادگران گفتند که ۱۲ ساعت روی آب بوده‌اند.
روز قبلش هم اتفاق مشابهی افتاده بود. هفت نفر دیگر در قایقی در ساحل دوور پیدا شدند. چند ساعت قبل از آن هم همین تعداد را در همان منطقه در قایقی بادی از آب گرفتند.
ویلیام مک‌للان, بی‌بی‌سی:
از سوم نوامبر (۱۲ آبان) تا الان ۱۰۱ پناهجو -که کودک هم در میان آنها بود- تلاش کرده‌اند مسیری ۳۴ کیلومتری را در عرض کانال مانش طی کنند تا از فرانسه به بریتانیا برسند.
وزارت کشور بریتانیا آمار رسمی از تعداد این افراد منتشر نکرده اما بی‌بی‌سی دریافته است که دست کم تعدادی از آنها از ابتدای ماه جاری میلادی توانسته‌اند وارد آب‌های بریتانیا شوند.
همه این افراد بدون استثنا به مقامات گفته‌اند که ایرانی هستند.
از بالکان تا بریتانیا
چرا این همه قایق در عرض این مدت کوتاه راهی سواحل کنت در بریتانیا شده است؟ مقام‌ها چطور می‌خواهند جلو آنها را بگیرند؟ و چرا همه آنها آن طور که خودشان می‌گویند ایرانی هستند؟
جواب سوال آخر حدود دو هزار کیلومتر آن طرف‌تر در بلگراد، پایتخت صربستان نهفته است.
میودراگ چاکیچ، مدیر عامل سازمان امداد پناهجویان صربستان که رفت و آمد مهاجران در بالکان را رصد می‌کند، می‌گوید پناهجویانی که از این طریق راهی بریتانیا می‌شوند جزو هزاران نفری هستند که بعد از تصمیم صربستان برای لغو ویزای شهروندان ایرانی در تابستان سال گذشته، به سوی این کشور هجوم بردند.
تصمیم دولت صربستان برای لغو ویزا، در اصل برای تقویت صنعت گردشگری این کشور و تجارت با ایران گرفته شد.
این طرح که گفته شد باعث “سوء استفاده” مهاجران و پناهجویان برای رسیدن به کشورهای غرب اروپا شده بود، روز ۱۷ اکتبر ۲۰۱۸ (۲۵ مهر) لغو شد. اما برآورد می‌شود که تا آن زمان حدود ۴۰ هزار ایرانی به صربستان سفر کردند.
معلوم نیست که چه تعدادی از این مسافران به ایران برگشته‌اند اما آن طور که رسانه‌های صربستان گزارش می‌دادند، بسیاری از پروازهای ایران پر می‌آمدند و خالی برمی‌گشتند.
به گفته اینفو پارک، یک گرو حامی پناهجویان در بلگراد، پلیس صربستان تخمین می‌زند که حدود ۱۲ هزار ایرانی به کشورشان برنگشته‌اند.
پناهجو یا توریست؟
آقای چاکیچ می‌گوید در حلقه افراد و گروه‌هایی که با پناهجویان سر و کار دارند شنیده می‌شود که ایرانی‌ها از “پاسپورت‌های جعلی و روش‌های خیلی پیچیده” برای رسیدن به کشورهای غرب اروپا استفاده می‌کنند.
آنها بر خلاف بسیاری از پناهجوها با تدارکات قبلی و با آمادگی بیشتر سفرشان را شروع می‌کنند و در هتل یا مسافرخانه اقامت می‌کنند.
این در حالی است که پناهجویان دیگر از کشورهایی مثل سوریه، افغانستان، عراق و پاکستان، گاهی هزاران کیلومتر پیاده می‌روند و بعد هم که می‌رسند، شب‌ها در خیابان‌ها و ساختمان‌های متروکه بلگراد می‌خوابند.
گوردون پانوویچ، از گروه اینفوپارک می‌گوید ایرانی‌ها در مقایسه با بقیه مهاجران “بیشتر شبیه توریست‌ها هستند… بچه‌هایی بودند همه با شلوار جین و کاپشن و کوله پشتی.”
آقای پانوویچ می‌گوید: “بسیاری (از ایرانی‌ها) با پاسپورت جعلی سفر می‌کنند که بین سه تا شش هزار یورو در استانبول برایشان آب خورده است. وضعیت آنها شبیه بقیه پناهجویان و مهاجرانی نیست که شرایط خیلی سختی در بالکان دارند. آنها مثل بقیه مجبور به کارتن‌خوابی یا رفتن به مراکز پناهجویان نمی‌شوند.”
“آنها یک ماه این جا بودند، در هتل می‌ماندند و با قاچاقچی‌ها برای سفرشان قرار و مدار می‌گذاشتند.”
ایرانی‌ها ممکن است از نظر شرایط اقتصادی با بقیه مهاجران تفاوت داشته باشند، اما برای بسیاری از آنها زندگی با حکومتی “سرکوبگر” چندان آسان نیست.
قای کلانتری می‌گوید: “آمدن ایرانی‌ها به بریتانیا غیرمعمول نیست، اما شیوه‌ای که آنها دارند می‌آیند غیر عادی است.”
””روش مختص ایرانی‌ها ””
یک نظریه درباره این که چرا ایرانی‌ها با وجود وضعیت بهتر اقتصادی نسبت به مهاجران دیگر، زندگی‌شان را روی قایق‌ها به خطر می‌اندازند این است که آنها به اندازه کافی پول دارند که به قاچاقچی‌ها بدهند.
مایا کنفورتی، از گروه”هتل مهاجران” که از پناهجویان کاله در فرانسه حمایت می‌کند، این نوع عبور از کانال را مختص ایرانی‌ها می‌داند.
به گفته خانم کنفورتی “عبور با قایق از کانال (از فرانسه به بریتانیا) تنها برای کسانی امکان‌پذیر است که پول دارند. آفریقایی‌ها وقتی به کاله می‌رسند پولی برایشان نمی‌ماند.”
“سیلی تازه از ایرانی‌ها راهی بندر کاله شده‌اند. به نظر می‌آید آنها تنها کسانی هستند که هم جرات این کار را دارند و هم راهش را پیدا می‌کنند.”
آقای چاکیچ می‌گوید ایرانی‌هایی که به سمت کنت در بریتانیا در حرکت هستند از طریق صربستان وارد اتحادیه اروپا شده‌اند.
“هیچ توضیح دیگری نمی‌بینم. صربستان تنها کشور در مسیر بالکان است که تعداد زیادی ایرانی در آن هستند.”
اینگرید پاروت که برای نیروهای مرزی در شربوگ فرانسه کار می‌کند، “شبکه‌های سازمان‌یافته جنایی و مافیایی” را دلیل افزایش تلاش‌ها برای عبور از کانال می‌داند.
به گفته خانم پاروت در سال ۲۰۱۸ سی تلاش برای عبور از کانال ثبت شده و این تعداد در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۶ به ترتیب ۱۲ و ۲۳ بوده است.
بیشتر این تلاش‌ها ناکام بود چون قایق‌ها خیلی کوچک بوده‌اند، اما در سال ۲۰۱۸ تعداد زیادی تلاش کرده‌اند با قایق‌های تندرو و تفریحی خود را به آن طرف آب برسانند.
‘ترس از دیدن اجساد روی آب’
ماموران مرزی بریتانیا می‌گویند که دسترسی به شناورهای کوچک‌تر آسان‌تر و ارزان‌تر شده و این موقعیت‌های بیشتری برای قاچاقچیان فراهم می‌کند.
چارلی الفیک، نماینده دوور و دیل در مجلس بریتانیا که افزایش شمار تلاش‌ها برای عبور از کانال مانش را “بی‌سابقه” توصیف می‌کند، می‌گوید نیروهای مرزی نیاز به منابع بیشتری از جمله بودجه برای افزایش قایق‌های گشتی به عنوان نیروی بازدارنده دارند.
به گفته این نماینده، شمار پناهجویانی که در داخل کامیون‌های دوور شناسایی می‌شوند، از زمان برچیدن “جنگل کاله” یک سوم کاهش یافته است.
اما بریجت چپمن، از شبکه اقدام برای مهاجران کنت می‌گوید افزایش عبور از کانال “پیامد طبیعی خشونت‌آمیزتر شدن و سفت و سخت کردن شرایط در مرزها است.”
“مردم مجبور می‌شوند راه‌هایی پیدا کنند که روز به رزو خطرناک‌تر می‌شود.”
دمین گرین، نماینده اشفورد در مجلس بریتانیا و وزیر سابق مهاجرت می‌گوید باید تاکید را روی این گذاشت که پناهجویان “از کجا می‌آیند و همین طور از بین بردن دار و دسته‌های تبهکار بین‌المللی که پشت این ماجرا هستند.”
وزارت کشور بریتانیا می‌گوید مقام‌ها روی “شناسایی گروه‌های تبهکاری کار می‌کنند که مهاجرت غیرقانونی را تسهیل می‌کنند.”
به گفته خانم پاروت، فرانسه اقدامات سخت‌گیرانه خود را با هدف جلوگیری از تلاش برای عبور از کانال مانش تشدید کرده و تنها به عملیات نجات بسنده نمی‌کند.
“بزرگترین نگرانی ما برخوردی است که ممکن است منجر به از دست دادن جان انسان‌ها شود یا حادثه‌ای در دریا که نیاز به امداد ما داشته باشد… ترس از این که ما آدم‌های زخمی را روی آب ببینیم یا شاهد اجسادی باشیم که آب با خود به ساحل می‌آورد.”