رئیس سازمان انرژی اتمی می‌گوید که ایران بعد از برجام «۳۰۰ کیلو اورانیوم را غنی‌سازی نکرد، بلکه ۲۴ تن اورانیوم را غنی‌سازی کرده است».
اظهارات علی اکبر صالحی روز یکشنبه ششم مرداد در فراکسیون «مستقلین ولایی» مجلس شورای اسلامی بیان شده و خبرگزاری ایرنا گزارش آن را به نقل از اداره کل دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان انرژی اتمی منتشر کرده است.
بر اساس توافق هسته‌ای شش قدرت جهانی با ایران در تیرماه سال ۹۴ موسوم به «برجام»، تهران پذیرفت که ذخایر اورانیوم ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی شده خود را به ۳۰۰ کیلوگرم تقلیل دهد و اورانیوم مازاد را به کشورهای دیگر بفروشد.
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درباره نحوه فروش ۲۴ تن اورانیوم و مشخصات فنی اورانیوم تولید شده توضیحی نداده است.
به نظر می‌رسد این اظهارات آقای صالحی در پاسخ به برخی انتقادات مخالفان دولت روحانی مبنی بر کاهش توان فنی ایران در حوزه انرژی هسته‌ای بیان شده است ولی حجم بالای اورانیوم تولید شده می‌تواند ابهام‌هایی درباره نقض مکرر توافق هسته‌ای توسط ایران را ایجاد کند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش‌های دوره‌ای پس از برجام، تا تیرماه ۱۳۹۸ تایید کرده بود که ایران سقف ذخیره اورانیوم غنی‌شده را رعایت کرده است.
رضا تقی‌زاده، تحلیلگر امور سیاسی، در زمینه اظهارات آقای صالحی به رادیو فردا می‌گوید: «واقعیت این است که طبق برجام، وقتی ایران به غنی‌سازی اورانیوم مبادرت می‌کند باید تا سقف ۳۰۰ کیلوگرم را حفظ کند و بقیه را به روسیه تحویل دهد. و از آنجا این اورانیوم به قزاقستان فرستاده می‌شود و ظاهرا در بانکی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تعبیه کرده است نگهداری می‌شود. ایران هم در مقابل آن کیک زرد دریافت می‌کند».
وی افزود: «به این ترتیب آنچه که آقای صالحی می‌خواهد به نمایندگان مجلس بگوید این است که ایران در موضع قدرت است و چیزی از دست نداده، اگر توافق اتمی صورت گرفته ما باز می‌توانیم به جایگاه اول برگردیم».
ولی به گفته آقای تقی‌زاده، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران «توضیح نمی‌دهد که از این ۲۴ تن اورانیوم که بعد از برجام غنی‌سازی شده است، ۲۳ تن و ۷۰۰ کیلوگرم از ایران خارج شده و تنها تقریبا ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم اورانیوم در اختیار کشور است».
روند فروش ذخایر اورانیوم ایران
حجم ذخایر اورانیوم با غلظت پایین ایران، قبل از امضای توافق هسته‌ای، حدود ۱۱ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم بود.
ایران برای رسیدن به سقف تعیین‌شده در برجام، دی‌ماه ۱۳۹۴ در نخستین گام ۱۱ هزار و ۳۴۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده را به روسیه فروخت و در ازای آن حدود ۱۴۰ تن اورانیوم خام دریافت کرد.
علاوه بر روسیه که مشتری اصلی ایران بود، گزارش‌هایی درباره تلاش تهران برای فروش اورانیوم غنی‌شده از طریق عمان نیز منتشر شده است.
موضوع اورانیوم غنی‌شده ایران اما در ماه‌های اخیر دوباره به یک موضوع بسیار مهم و تعیین‌کننده تبدیل شده است.
پس از افزایش تنش‌های ایران و آمریکا، دولت ایالات متحده ۱۴ اردیبهشت امسال اعلام کرد که در راستای سیاست فشار حداکثری بر ایران، از میان معافیت‌های موجود برای همکاری هسته‌ای با تهران، دو معافیت مبادله اورانیوم غنی‌شده با اورانیوم طبیعی (کیک زرد) بین ایران و دیگر کشورها و همچنین انتقال آب سنگین مازاد به بیرون از ایران را لغو می‌کند.
چهار روز پس از این تصمیم آمریکا، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که فروش آب‌سنگین و اورانیوم غنی‌شده را متوقف می‌کند.
ایران در زمان اعلام این تصمیم گفت که به دلیل «عمل نکردن طرف مقابل به تعهداتش» در برجام، برای ایران «راهی جز کاهش تعهداتش نیست» ولی تصمیم این کشور با بازتاب‌های گسترده بین‌المللی مواجه شد.
دولت ایران همچنین به کشورهای اروپایی دو ماه وعده داد تا به خواسته‌های این کشور توجه کنند. این ضرب‌الاجل با بی‌اعتنایی قدرت‌های اروپایی مواجه شد.
پس از پایان مهلت دوماهه، آژانس بین المللی انرژی اتمی روز ۱۰ تیرماه تایید کرد که میزان ذخیره اورانیوم غنی شده ایران از سقف تعیین شده در توافق هسته‌ای عبور کرده است.
به گفته متخصصان، عبور از دو سقف تعیین‌شده در توافق یعنی غلظت ۳.۶۷ درصد و میزان ۳۰۰ کیلوگرمی اندوخته اورانیوم، فرصت زمانی لازم برای تولید مواد مورد نیاز بمب هسته‌ای توسط ایران را کاهش می‌دهد.
میزان اورانیوم غنی‌شده ایران در حال حاضر معلوم نیست ولی تهران تهدید کرده است که در صورت بی‌توجهی به خواسته‌هایش اقدام به افزایش درصد غنی‌سازی اورانیوم تا ۲۰ درصد خواهد کرد.
پس از کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، با درخواست بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایران، نشست فوق‌العاده کمیسیون برجام روز یکشنبه در وین، پایتخت اتریش، برگزار شد که عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، آن را «سازنده» توصیف کرد.