«مقاومت» یا «مذاکره»؛ همه‌ی راه‎ها به واشنگتن می‎رسد

By | ۱۳۹۸-۰۵-۱۵

-حجاریان: بجای جدل‌های بی‌حاصل و صرفاً تبلیغاتی باید تمهیداتی اندیشیده شود تا ظریف به عنوان «نماد مذاکره» مکرر از سوی سازمان ملل متحد به خاک آمریکا دعوت شود!

-نیویورکر به نقل از منابع آگاه نوشته ظریف در آخرین سفرش به نیویورک دعوت به ملاقات با ترامپ شده ولی او گفته در حیطه اختیاراتش نیست.
-آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران: تخلیه شوک اولیه تورمی بازی با الفاظ است.
– کیهان تهران می‎نوسد سعید حجاریان و اصلاح‎طلبان به دنبال «طرح تسلیم»اند و مذاکره را راه «ممانعت از بروز جنگ» می‌خوانند و در آستانه انتخابات مجلس می‎خواهند «نانی به تنور ترامپ» بچسبانند تا لقمه‌ای هم نصیب اینها شود.

علی خامنه‌ای؛ عکس: فارس

 بعد از تحریم محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا، مقام‎های ارشد واشنگتن اعلام کردند فشار حداکثری بر رژیم ایران ادامه می‌یابد و تحریم‎های جدیدی اعمال خواهد شد.

جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید، تحریم ظریف را ادامه کارزار فشار حداکثری عنوان کرد و جمعه ۱۱ امرداد در توییتی تهدید کرد آمریکا مقام‎های فاسد و نابکار رژیم ایران را تحمل نمی‎کند.

سعید حجاریان از مدیران پیشین وزارت اطلاعات و تئوریسین جریان موسوم به اصلاحات با اشاره به تحریم ظریف گفته، در موضوع تحریم وزیر خارجه «بجای جدل‌های بی‌حاصل» و صرفاً تبلیغاتی باید تمهیداتی اندیشیده شود تا ظریف به‌عنوان شخصیتی صلح‌طلب و نماد مذاکره مکرر از سوی سازمان ملل متحد به خاک آمریکا دعوت شود تا نهایتاَ اندیشه‌های ترامپ و بولتون و پمپئو به حاشیه برود!

او تاکید کرده «برای این منظور باید مذاکراتی قوی با آقای گوترش دبیرکل سازمان ملل صورت بگیرد والا ممکن است دولت کنونی آمریکا در گام بعد به سمت تعلیق دفتر نمایندگی ایران حرکت کند.»

حجاریان در حالی حمایت‌ها از ظریف را بی‎حاصل و تبلیغاتی خوانده که علاوه بر اغلب اصلاح‎طلبان، نهادهای نظامی نیز از سپاه و ارتش و نیروی‌انتظامی تا وزارت دفاع و ستادکل نیروهای مسلح و حتی شماری از دلواپسان و حزب‎اللهی‎ها‎ که منتقدان سرسخت ظریف بوده‌اند این اقدام آمریکا را محکوم کرده‌اند آنهم با جملاتی مشابه مانند  «تحریم ظریف به انزوای آمریکا منتهی می‎شود»، «آمریکا رسوا شد»، «ظریف صدای ایران و مردم است»، «تحریم ظریف زبان قاطع و منطقی ایران را خاموش نمی‌کند» و…

دعوت ظریف به دیدار با ترامپ

از سوی دیگر، پایگاه خبری نیویورکر به نقل از منابع آگاه نوشت، ظریف در آخرین سفرش به نیویورک دعوت به ملاقات با ترامپ شده بود ولی او گفته در حیطه اختیاراتش نیست و باید با تهران مشورت کند. اما علی خامنه‎ای این اجازه را به او نداده و به نظر می‎رسد همین بی‌اختیار بودن نیز یکی از عوامل تحریم او بوده است. در این گزارش تاکید پیشنهاد دیدار ظریف با ترامپ را سناتور رند پال، ۱۵ ژوئیه (۲۴ تیرماه)، در شهر نیویورک مطرح کرده بود.

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، پنجشنبه ۱۰ امرداد، در بانکوک گفت ایالات متحده در رابطه با مقابله با تجاوزگری‌های رژیم ایران خواسته‎های خود را به اطلاع شرکای خود در حوزه اقیانوس هند و آرام رسانده است. او روز جمعه نیز در یک کنفرانس گفت تحریم‌های رژیم ایران را با قدرت و در همه جا اعمال می‌کنیم.

آنچه از سوی ایران و اغلب مقام‎های حکومت بلندتر از همیشه شنیده می‎شود شکست سیاست‎های آمریکا در منطقه و شکست تحریم‎ها و شکست سیاست‎های آمریکا در قبال جمهوری اسلامی در تمام جبهه‎هاست اما شماری از کارگزاران نظام هستند که نگاه واقعی‎تری به تحولات دارند. حشمت‎الله فلاحت‎پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس صریحاً گفته «تاریخ مصرف این تصور که توسط اروپایی‌ها می‌توانیم برجام را حفظ کنیم، گذشته است.» این موضع فلاحت‎پیشه اعتراف مستقیم به نافرجام بودن امیدهایی است که نظام به اروپایی‌ها بسته است.

۲۳ تیرماه، علی ربیعی (عباد) سخنگوی دولت ادعا کرد از شوک اولیه تحریم خارج شدیم و تورم به نقطه خوبی رسیده و در بازار آرامش نسبی حاکم شده است اما همزمان آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران به «اعتمادآنلاین» می‎گوید «تخلیه شوک اولیه تورمی بازی با الفاظ است.» او همچنین گفته «امروز قیمت کالاهای اساسی نه تنها کاهش نیافته بلکه روز به روز افزایش می‌یابد و در این شرایط رکود اقتصادی نیز بیش از بیش خود را به منصه ظهور می‌گذارد.»

اصلاح‎طلبان و شماری از دولتی‎ها به دروغ در رسانه‎ها ادعا می‎کنند اوضاع تحت کنترل است اما به هر دری می‎زنند تا خامنه‎ای راضی به مذاکره با آمریکا شود. روزنامه کیهان تهران، شنبه در سرمقاله خود با عنوان مقاومت در برابر «طرح تسلیم» نوشت، با کمال تأسف یک جریان سیاسی [اصلاح طلب] ما را به انتخاب راه تسلیم دعوت می‌کند و تئوری پردازش [سعید حجاریان] مذاکره را راه «ممانعت از بروز جنگ» می‌خواند و در آستانه انتخابات مجلس می‎خواهند «نانی به تنور ترامپ» بچسبانند و لقمه‌ای هم نصیب اینها شوند.»

گرچه علی خامنه‎ای مذاکره با آمریکا را ممنوع کرده و به ظاهر کلامش فصل‎الخطاب است اما باندهایی درون نظام همچنان سیگنال‎های مذاکره با واشنگتن را ارسال می‎کنند که به نظر نمی‌رسد بدون چراغ سبز خامنه‎ای باشد اما اینکه تا کنون حتی در پایین‎ترین سطوح توافقی حاصل نشده دلیلش می‌تواند نپذیرفتن شرایط طرفین از سوی یکدیگر باشد. شاید بر اساس باورهای آسمانی و ایدئولوژیک خامنه‎ای و اطرافیانش، «کیف‎کش‌ها» و پادوهای ولایت گمان کنند دست غیب نگهدار انقلاب است اما اصلاح‎طلبان به خیالشان شاه‎کلید نجات نظام در دست دولتمردان آمریکاست.

در شرایط کنونی جمهوری اسلامی حق انتخاب زیادی ندارد. یا باید ۱۲شرط آمریکا را بپذیرد و با واشنگتن کنار بیاید و یا به آخر خط نزدیک می‎شود. این فقط یک ادعا نیست بلکه اعترافاتی است که روحانی نیز بیان کرده و صریحاً گفته است که «هدف نهایی آمریکا تغییر رژیم در ایران است.» احتمالا روحانی می‌خواهد با این اعترافات خامنه‎ای را نسبت به سرنوشت سیاست «مقاومت» نگران کند.

جای شگفتی نخواهد بود اگر در هفته‎های آینده اختلاف میان دو جناح نظام بر سر شیوه‎ی حفظ نظام (مقاومت یا مذاکره) تشدید و چه بسا به یک دوئل ختم شود. اصلاح‎طلبان که تا کنون اصرار داشتند همراه اصولگرایان در یک کشتی سوارند اکنون بقای نظام را در مذاکره می‎بینند اما اگر به نقطه‎ای برسند که حتی با وجود وخیم شدن شرایط نظام انعطافی از خامنه‎ای نبینند چه بسا یا خود را از کشتی به بیرون پرتاب کنند و یا برای بیرون کردن طرف مقابل دست به کار شوند. آنها  برای اجرای سناریوی دوم هرچند در دو سه سال گذشته به شدت دچار ریزش شده‌اند اما هنوز پایگاه اجتماعی دارند ضمن اینکه اگر با تغییر استراتژی به فکر تغییر و تحول اساسی بیفتند می‎توانند بخشی از پایگاه اجتماعی خود را ترمیم کنند اما مشکل اساسی آنها در این است که هر تغییر و تحول اساسی آنها را نیز با خود می‌برد!

اینهمه در شرایطی است که موضع بخش بزرگی از مردم از دی‎ماه ۹۶ روشن شد: «اصلاح‎طلب، اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا!» ولی اصلاح‎طلبان اصرار می‌کنند که در چارچوب نظام قرار دارند و خط مشی آنها براندازی نیست. تجربه اما نشان داده آنها همچنان که برای نیل به منافع خود مردم را فراموش می‌کنند و پشت قدرت قرار می‌گیرند، این پتانسیل را نیز دارند که اگر سرنوشت نظام را در پایان و منافع خود را در خطر ببیند، به خامنه‎ای پشت کرده و ساز جدایی کوک کنند و عَلَم تازه‌ای علیه نظام بردارند و بخواهند بر جنبش مردم موج‌سواری کنند. اتفاقاً هراس و بی‎اعتمادی اصلی رهبر نظام و حزب‎اللهی‎ها از همین ماهیت و رویکردهای فرصت‌طلبانه و ناپایدار اصلاح‎طلبان است که صفت «فتنه‎گر» و «منافق» را نیز به آنها نسبت می‎دهند.

در ماه‎های اخیر گرچه فشارهای آمریکا هر دو جناح رژیم را بیش از هر زمان دیگر به هم نزدیک کرده اما این نزدیکی می‌تواند زمینه‎ی یک برخورد شدید نیز بشود. بعید نیست که حزب‎اللهی‎ها و دلواپسان برای به زیر کشیدن طرف مقابل دست به کار شوند چنانکه مقابله با آنچه جریان نفوذ و جاسوسی‎ها و دوتابعیتی‎ها می‎خوانند مدت‎هاست آغاز شده. مسئله اما اینجاست که خامنه‎ای هم  در «مقاومت» اگر نظام را به نابودی مطلق نکشاند، در گام نهایی باید با آمریکا کنار بیاید تا شاید پناهگاهی موقت برای در امان ماندن از نارضایتی‎های داخلی و سناریوهای احتمالی اصلاح‎طلبان پیدا کند.
کیهان چاپ لندن: