سازمان دامپزشکی ایران پس از بررسی احتمالات مختلف، علت مرگ هزاران پرنده مهاجر در تالاب میانکاله را مسمومیت اعلام کرد. مسئولان محیط زیست مازندران حدود یک ماه پیش علت مرگ این پرندگان را نامعلوم اعلام کرده بودند.
مرگ پرندگان مهاجر در تالاب بین‌المللی میانکاله موضوع جدیدی نیست و درباره علت آن هم حرف و حدیت‌های زیادی وجود داشته است؛ از عمدی بودن و مسموم کردن آب تالاب به وسیله صیادان غیرمجاز تا شیوع آنفلوانزای فوق حاد پرندگان.
خبرگزاری دولتی ایرنا، سه‌شنبه ۱۹ اسفند به نقل از سازمان دامپزشکی کشور گزارش داد که علت تلف شدن هزاران پرنده مهاجر در تالاب میانکاله مسمومیت با سم بوتولیسم بوده است.
این سازمان می‌گوید از ابتدای امسال تا اول اسفند بیش از ۱۱ هزار پرنده مهاجر در تالاب میانکاله تلف شده‌اند و پس از بررسی “تمامی فرضیه‌ها” در آزمایشگاه‌های مرجع و مطالعات کاربردی مشخص شده که این پرندگان با سم بوتولیسم مسموم شده‌اند.
یکی از راه‌های ایجاد سم بوتولیسم در تالاب‌ها و آب‌های راکد فعل و انفعالات باکتریایی در گونه‌های گیاهی نظیر جلبک‌ها در شرایط کاهش شدید میزان اکسیژن عنوان می‌شود.
سازمان دامپزشکی کشور می‌گوید تحقیقات میدانی نشان می‌دهد که ۹۴ درصد پرندگان تلف شده از گونه چنگرها، سه و نیم درصد فلامینگو و بقیه از ۲۰ گونه مختلف بوده‌اند.
تاکید “صد در صد” بر سم بوتولیسم و نفی علت‌های دیگر
در گزارش این نهاد آمده است که بررسی “فاکتورهای محیطی، تخمین زمانی شروع رخداد، گونه‌های درگیر، سن و جنس پرندگان درگیر، تعداد پرندگان مریض و مرده، جمعیت در معرض خطر، ویژگی‌های محل رخداد، همچنین تحلیل داده‌های میدانی جمع‌آوری شده از محل رخداد” نشان می‌دهد که عامل اصلی مرگ و میر بالای پرندگان تالاب میانکاله به طور صد در صد “سم بیوتوکسین حساس به حرارت (بوتولیسم)” بوده است.
تالاب بین‌المللی میانکاله هر سال میزبان هزاران پرنده مهاجر است که شمار قابل توجهی از آنها سالم بازنمی‌گردند
علی صفر ماکنعلی، رئیس سازمان دامپزشکی کشور تاکید می‌کند که آخرین آزمایش‌های سازمان نشان می‌دهد که مرگ و میر پرندگان مهاجر در میانکاله به دلیل بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، نیوکاسل و وجود فلزات سنگین نبوده و این موارد منتفی است.
به گزارش ایرنا در سال ۹۸ بیش از ۵۰ هزار پرنده مهاجر در تالاب بین‌المللی میانکاله به دلیل آنچه مسمومیت با سم بوتولیسم عنوان شده تلف شده‌اند. بر این اساس تلفات پرندگان مهاجر در ۱۱ ماه ابتدای امسال بسیار کمتر از سال گذشته بوده است.
تردید درباره نظریه سازمان دامپزشکی
با وجود تاکید سازمان دامپزشکی بر مشخص شدن قطعی علت مرگ پرندگان مهاجر، برخی کارشناسان و فعالان محیط زیست مسئولان را به لاپوشانی علت واقعی متهم می‌کنند و مسمومیت با سم بوتولیسم را نامحتمل می‌دانند.
اسماعیل کهرم، فعال محیط زیستی اردیبهشت ماه امسال با اشاره به سابقه ریختن سم در تالاب توسط شکارچیان غیرمجاز در گفت‌وگو با وب‌سایت “رکنا” گفت مسئولان برای آنکه پای پلیس، آگاهی و دادگاه پیش کشیده نشود با بهانه سم بوتولیسم “موضوع را حل و لاپوشانی” می‌کنند.
همایون خوشروان، مجری طرح بین‌المللی بررسی اثر نوسانات دریای خزر بر محیط زیست مناطق ساحلی، همان زمان به سایت “آفتاب” گفته بود با توجه به تفاوت اساسی زیستگاه فلامینگوها و چنگرها پذیرس مسمومیت بر اثر سم بوتولیسم برای هر دو گونه باورپذیر نیست.
خوشروان گفته است: «در زیستگاه فلامینگوها اصلا جلبک وجود ندارد که بخواهد بمیرد، کراتین شود یا پوسته آن تخریب شود و سم بوتولیسم ایجاد کند.»
این کارشناس سم ریختن در آب را هم دلیل مرگ پرندگان مهاجر نمی‌داند و می‌گوید در صورتی که این فرضیه درست باشد باید شاهد تلف شدن شدید آبزیان هم باشیم که چنین چیزی امسال در سطح وسیع رخ نداده است.
یکی از معضلاتی که اغلب فعالان محیط زیستی در مورد آن اتفاق نظر دارند نقش دست‌اندازی نهادها و افراد بانفوذ به مناطق حفاظت شده، تغییر کاربری و سیاست‌های نادرست و بی‌توجهی به ملزومات حفاظت از این گونه مناطق است.
یکی از جلوه‌های ناکارآمدی سیاست‌های دولتی در حفاظت از محیط زیست، در معرض خشکی قرار گرفتن خلیج گرگان در استان گلستان است. این خلیج و تالاب میانکاله سال ۱۳۵۴ به عنوان مناطق حفاظت‌شده بین‌المللی ثبت شدند.
دویچه وله :