دوم دی ماه امسال، رسانه‌های آمریکایی و سپس دیگر کشورها از جمله اسرائیل دست به انتشار اخباری در رابطه با برنامه موشکی عربستان سعودی زدند.
اخباری که حکایت از دستیابی این کشور به امکان تولید انبوه موشکهای بالیستیک در خاک خود بود. موشک‌هایی که پیشتر با هماهنگی ایالات متحده آمریکا خریداری شده بودند، حال در خاک عربستان توسط چین تولید می‌شوند.
اگرچه این نخستین بار نبود که اطلاعاتی در رابطه با برنامه موشکی جنجال‌برانگیز عربستان سعودی در رسانه‌ها مطرح می‌شد اما همزمانی انتشار این خبر با مذاکرات اتمی ایران و پنج بعلاوه یک در وین، سبب اثرگذاری بیشتر آن شد.
مقامات آمریکایی تا پیش از این، موشکهای بالیستیک ایران را خط قرمز خود اعلام کرده بودند و علاوه بر اتخاذ سازوکارهای لازم جهت ممانعت از دستیابی ایران به سلاح اتمی، مقام‌های جمهوری اسلامی را به کنار گذاشتن برنامه‌های موشکی‌شان دعوت کرده بودند.
حال با رسانه‌ای شدن بیش از پیش جزئیات تازه‌ای از برنامه موشکی عربستانی سعودی، از جمله شواهد مربوط به کسب توانایی ساخت و مونتاژ انبوه موشکهای بالیستیک سوخت جامد دانگ فنگ (باد شرقی) دی اِف-۲۱ در پایگاه موشکی الوطح واقع در ۲۰۰ کیلومتری جنوب غرب ریاض، به نظر می‌رسد که دست‌کم مذاکرات طرفین ایرانی و آمریکایی در رابطه با محدودسازی برنامه‌های موشکی ایران در وین به بن‌بست بخورد.
پیش‌بینی می‌شود هم‌اکنون دست‌کم ۵۰ تیر موشک بالستیک دی اِف-۳آ با حداکثر برد ۲۴۰۰ کیلومتر و دست‌کم ۳۰۰ تیر موشک بالیستیک پیشرفته دی اِف-۲۱ با برد ۱۷۵۰ کیلومتر در خدمت نیروی استراتژیک موشکی سلطنتی عربستان سعودی باشد؛ نیرویی دارای پنج پایگاه موشکی در پنج نقطه از این کشور شامل پایگاه الوطح در جنوب غرب ریاض، که در آن تأسیسات کارخانه موشک‌سازی الدوادمی قرار دارد. کارخانه‌ای که در دو سال گذشته بیش از صد موشک بالستیک دی اِف-۲۱ تولید کرده است.
تصاویر ماهواره‌ای تهیه شده از پنج پایگاه موشکی عربستان سعودی، حکایت از افزایش بیش از پیش توان توان استراتژیک موشکی این کشور دارد. توانی که بیش از نیروی هوایی سلطنتی سعودی می‌تواند در صورت بروز یک جنگ تمام‌عیار، برای نیروهای مسلح ایران و همچنین جمعی غیرنظامی آن خطرساز شود.
به خصوص با توجه به فقدان تعداد کافی سامانه‌های پدافندی ضد موشک بالیستیک در خدمت نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی، که فقدان‌شان در برخی مناطق مثل بندرعباس می‌تواند موفقیت عمده حملات موشکی عربستان به ایران را در صورت بروز جنگ به همراه داشته باشد.
از پایگاه‌های سری نیروی موشکی راهبردی عربستان سعودی چه می‌دانیم؟
نیروی استراتژیک موشکی سلطنتی سعودی هم‌اکنون دارای پنج پایگاه موشکی فعال است. از این میان پایگاه‌های الوطح، الجفیر و الرنیه با لحاظ اصول پدافند غیرعامل در ساختار تأسیسات آنها در برابر حملات هوایی و موشکی مقاوم هستند. مقاومتی که از جمله نتیجه احداث بخش اعظمی از این پایگاه‌ها در دل کوه است.
الجفیر: نزدیک‌ترین پایگاه به ریاض الجفیر است که در فاصله ۶۵ کیلومتری جنوب غرب آن قرار دارد. این پایگاه در سال‌های ۱۹۸۷ و ۱۹۸۸ ساخته شده و دارای سوله و تأسیسات ذخیره‌سازی و نگهداری موشک بالیستیک بر روی زمین و در دل کوه است.
در این راستا، این پایگاه به چهار مجموعه مجزا هر کدام مجهز به چندین سوله برای نگهداری موشک مجهز شدند؛ سوله‌هایی ساخته شده از بتن اما بر روی زمین. هر مجموعه از این سوله‌ها دست‌کم ۲۰ تیر موشک دی اف-۲۱ را در خود جای می‌دهد.
علاوه بر این، یک مجموعه از سوله‌های زیرزمینی با دو تونل ورودی در یک کوه در این پایگاه قرار دارند که تعداد بیشتری موشک بالیستیک را می‌تواند در خود جای دهد. بنابراین این پایگاه هم‌اکنون دست‌کم ۱۰۰ موشک بالیستیک در اختیار دارد.
الوطح: این پایگاه موشکی و نیز کارخانه موشک‌سازی الدوادمی واقع در ضلع شمالی آن را می‌توان مهم‌ترین تأسیسات نیروی استراتژیک موشکی سلطنتی سعودی به حساب آورد. کار ساخت این پایگاه موشکی در سال ۱۳۸۶ یا ۲۰۰۷ آغاز شد. در همان سال عربستان قرارداد خرید موشکهای بالیستیک دی‌اِف-۲۱ از چین را پس از دریافت چراغ سبز رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده آمریکا، جورج دبلیو بوش منعقد کرد.
الوطح پس از سه سال تکمیل شد. این پایگاه دارای دو تأسیسات زیرزمینی (درون دو کوه مرتفع) بوده که هر کدام سه تونل خروجی دارند. دو محل پرتاب در این پایگاه ایجاد شد، یکی به سمت ایران و دیگری به سمت اسرائیل در سال ۲۰۱۳ به دنبال انعقاد قرارداد دیگری جهت ایجاد امکان ساخت موشکهای بالیستیک دانگ‌فنگ ۲۱ در خاک عربستان، احداث کارخانه موشکی الدوادمی در ضلع شمالی پایگاه الوطح آغاز شد.
به طور نمادین، سکوی پرتاب موشک بالیستیکی که شمال این پایگاه و به سمت اسرائیل قرار داشت برچیده شد و هم‌اکنون در این پایگاه تنها یک سکوی موشک به سمت ایران قرار دارد.
کارخانه موشک‌سازی الدوادمی دارای لابراتوارهای مختلفی از جمله لابراتوار سوخت جامد، موتور راکتی و همچنین انواع تأسیسات آزمایش از جمله یک استند یا نگهدارنده تست موتور راکتی است. بسیاری از قطعات موشکهای سوخت جامد دانگ‌فنگ ۲۱ در این کارخانه تولید شده و برخی از قطعات الکترونیکی مربوط به سامانه هدایت و ناوبری این موشک از چین به این تأسیسات منتقل می‌شود.
السلیل: این پایگاه که از بعد مسافت تا ریاض (۴۳۵ کیلومتری جنوب غرب پایتخت) در مقام سوم قرار دارد یکی از دو پایگاه نخست موشکی نیروی استراتژیک موشکی سلطنتی سعودی است. احداث این پایگاه در سال ۱۳۸۷ آغاز و تنها پس از چند ماه تکمیل شد. منطقه‌ای که این پایگاه در آن قرار دارد، فاقد کوه‌های مرتفع است و لذا امکان حفر تونل و ساخت تأسیسات زیرزمینی در آن به صورت گسترده وجود ندارد.
دو مجموعه از سوله‌های بتنی برای دو گردان موشکی در این تأسیسات قرار دارد که هر کدام سه سوله و یک تونل دارند که برای ذخیره‌سازی حداکثر ۱۲۰ موشک بالیستیک دانگ‌فنگ ۲۱ مناسب است. تعداد ۲۴ موشک سوخت مایع دی اِف-۳آ نیز به شکل ذخیره در این مرکز قرار دارند که به راحتی در تصاویر ماهواره‌ای قابل مشاهده‌اند.
الرنیه: پایگاه موشکی الرنیه در ۵۵۰ کیلومتری جنوب غرب ریاض قرار دارد. این پایگاه در مقام دوم راهبردی‌ترین پایگاه‌های موشکی نیروی استراتژیک موشکی سعودی قرار دارد، زیرا قابلیت انجام عملیات سریع موشکی بر علیه ایران و اسرائیل را تنها در عرض ۱۵ دقیقه با استفاده از دست‌کم شش موشک دانگ‌فنگ ۲۱ دارد.
موشک‌هایی که بر روی شش پرتابگر متحرک (از مجموع ۱۵ دستگاه موجود در عربستان) قرار دارند و در حالت آماده‌باش کامل درون آشیانه‌های بتنی هستند که در دهه ۱۹۹۰ میلادی جهت نگهداری موشکهای دانگ‌فنگ ۳ در دامنه کوه‌های اطراف پایگاه ساخته شده بودند.
الرنیه هم اکنون دارای دو مجموعه تأسیسات زیرزمینی متعلق به دو گردان موشکی است. هر مجموعه زیر یک کوه قرار دارد و دارای سه تونل و همچنین یک تا دو خروجی اضطراری است. این تأسیسات می‌توانند پذیرای حداکثر ۸۰ فروند موشک بالستیک دی اِف-۲۱ باشند. همچنین دست‌کم هشت موشک دانگ فنگ-۳آ به صورت ذخیره در این پایگاه وجود دارد؛ موشک‌هایی که هر کدام با دو تن سر جنگی بردی بالغ بر ۲۴۰۰ کیلومتر دارند و در صورت بروز جنگ شهرها، ممکن است علیه شهرهای بزرگ ایران به منظور تلفات‌گیری غیرنظامیان شلیک شوند.
الشامل: دورترین پایگاه موشکی عربستان سعودی از پایتخت یعنی ریاض الشامل است. پایگاهی بسیار کوچک که در آن چند سوله واقع در یک دره قرار دارند، که در ۷۰۰ کیلومتری شمال غرب ریاض واقع است. در این پایگاه ۱۰ سوله قابل مشاهده است، که برخلاف پایگاه‌های دیگر از جنس بتن نیستند. همچنین محل پرتاب موشک نیز در نزدیکی این سوله‌ها قابل مشاهده است.
این پایگاه در سال‌های نخستین دهه ۱۳۸۰ خورشیدی و پس از انعقاد قرارداد خرید موشک دانگ‌فنگ ۲۱ ساخته شده است و به نظر می‌رسد هدف از ساخت آن استفاده و شلیک موشک به سمت اسرائیل در شرایط جنگی است. البته به دنبال بهبود روابط سیاسی اسرائیل و عربستان، فعالیت‌های این پایگاه به شدت کاهش یافته است.
آیا پدافند هوایی ارتش توان مقابله با موشکهای عربستان را دارد؟
نیروهای پدافندی بسیاری از کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، جهت مقابله با خطر موشکهای بالیستیک به سامانه‌های تخصصی ضدموشکی مجهز هستند. این امر در اسرائیل بر عهده سه گردان پیکان-۲ و پیکان-۳ گذاشته شده است؛ سامانه‌هایی با قابلیت رهگیری و ساقط کردن موشک‌هایی با سرعت حداکثر هشت ماخ.
امارات متحده عربی از سامانه دفاع ضد موشکی تاد استفاده می‌کند،و نیروی پدافند هوایی عربستان هم ضمن سفارش تاد، در سال‌های اخیر به طور موفق از سامانه‌های پدافندی پاتریوت پی اِی سی-۳ علیه موشکهای بالیستیک شلیک‌شده توسط شبه‌نظامیان حوثی استفاده کرده است.
اما در ایران شرایط متفاوت است؛ تنها سامانه‌ای که در ایران قابلیت مقابله با موشکهای بالیستیک را دارد، سامانه اس-۳۰۰ پی اِم یو-۲ است که به تعداد چهار گردان در خدمت نیروی پدافند هوایی ارتش قرار دارد. این گردان‌ها در تهران، اصفهان و بوشهر مستقرند، و هر گردان دو رادار جستجوگر و درگیری و هشدار زودهنگام، و چهار پرتابگر چهارتایی موشک زمین به هوا دارد.
اِس-۳۰۰ پی اِم یو-۲ از سه مدل موشک زمین به هوا استفاده می‌کند که شامل ۴۸آین۶ئی۲ با برد حداکثر ۲۰۰ کیلومتر و حداکثر ارتفاع درگیری ۲۸ کیلومتر، ۹اِم۹۶ئی با برد ۴۰ کیلومتر و ارتفاع درگیری ۲۰ کیلومتر و ۹اِم۹۶ئی۲ با حداکثر برد ۱۲۰ کیلومتر و ارتفاع درگیری ۳۵ کیلومتر، می‌شود.
این سامانه اس-۳۰۰ پس از شناسایی و رهگیری موشک بالیستیک با رادار ۶۴اِن۶ئی موسوم به «پرنده بزرگ» ابتدا می‌تواند با استفاده از موشکهای برد بلند ۴۸اِن۶ئی۲ با موشک بالیستیک درگیر شود. این موشک زمین به هوا می‌تواند موشکهای بالیستیک با حداکثر سرعت هشت ماخ را ساقط کند. اگر در این امر موفق نشد نوبت به موشک کوتاه برد ۹اِم۹۶ئی۲ می‌رسد. میزان موفقیت این موشک‌ها در ساقط کردن موشکهای بالیستیک بین ۵۰ الی ۷۷ درصد تخمین زده می‌شود.
اگرچه این سامانه‌های اس-۳۰۰ می‌توانند موشکی چون دی اِف-۳ را ساقط کنند، اما اگر با دی اِف-۲۱ مواجه شوند به علت سرعت بالای آن که برابر با ۱۰ ماخ است، درصد موفقیتشان به شدت کاهش می‌یابد. اما این تنها مشکل نیست؛ بیش از آنکه سرعت بالای دی اِف-۲۱ مشکل‌زا باشد، تعداد کم سامانه‌های پدافندی اس-۳۰۰ در ایران، امکان مقابله با موشکهای بالیستیک را در بسیاری از نقاط حساس ایران فراهم نمی‌کند؛ مناطقی چون بندرعباس و پایگاه‌های دریایی، هوایی و موشکی آن.
بنابراین در صورت بروز یک درگیری یا نبرد نظامی تمام‌عیار بین ایران و عربستان سعودی، و استفاده از موشکهای بالیستیک در چنین نزاعی، تنها شهرهای تهران و بوشهر و همچنین تأسیسات هسته‌ای نطنز در برابر موشکهای بالیستیک دانگ فنگ ۲۱ محافظت خواهند شد.
تنها در صورت در اختیار گرفتن تعداد کافی از سامانه‌های پدافندی اِس-۴۰۰، مشکل ناتوانی مقابله با موشکهای بالیستیک عربستان سعودی برای جمهوری اسلامی در بسیاری دیگر از نقاط ایران قابل رفع خواهد بود.
درعین حال موشک سوخت مایع دانگ فنگ-۳ که در حال حاضر در عربستان در حالت ذخیره و نیمه عملیاتی قرار دارد، دارای دقتی برابر با هزار متر است. این دقت پایین سبب می‌شود که استفاده از آن علیه اهدافی در مناطق شهری، تلفات ناخواسته غیرنظامیان را به دنبال داشته باشد.
دقت موشک سوخت جامد دانگ فنگ-۲۱، به ۳۰۰ تا ۴۰۰ متر کاهش یافته، که هنوز هم کم است اما امکان استفاده آن را بر علیه تأسیسات راهبردی و ساختمان‌های بزرگ چون نهاد ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و دفتر رهبری جمهوری اسلامی، برای عربستان سعودی فراهم می‌کند.
به این ترتیب این دو موشک در مقایسه با موشکهای بالیستیک نقطه‌زن ساخته شده در ایران، فاقد دقت کافی است و استفاده از آنها توسط عربستان سعودی در صورت بروز درگیری با ایران بیش از آنکه راهبردی باشد، تنها در راستای ایجاد رعب و وحشت خواهد بود.
بابک تقوایی, رادیو فردا: