استاندار تهران گفت که موضوع ساماندهی و انتقال بازار تهران «در ستاد بحران کشور» مطرح شده و وزیر کشور پیگیر آن است
اظهارات ضدونقیض مقام‌های جمهوری اسلامی ایران درباره «انتقال بازار تهران»، همچنان ادامه دارد. فخاری، استاندار تهران، یک هفته پیش با صراحت اعلام کرد که طرح انتقال بازار تهران در دستورکار قرار گرفته است، اما یزدی‌مهر، مدیرکل بحران تهران، «انتقال بازار تهران را از اساس تکذیب کرد». سپس احمد صادقی، عضو شورای شهر تهران، تاکید کرد که «بازار تهران ایمن نمی‌شود و باید منتقل شود»، و در مقابل، مهدی چمران، رئیس این شورا، گفت که «بازار تهران غیرقابل انتقال است». حالا در تازه‌ترین مورد نیز زاکانی، شهردار، پایتخت گفته است که «انتقال بازار در حد بررسی است و الگوهای جایگزین مدنظر قرار گرفته است».
دور جدید اظهارات مقام‌های حکومتی را درباره «انتقال بازار تهران»، علیرضا فخاری، استاندار تهران در دولت رئیسی، شنبه گذشته، ۲۱ مرداد، آغاز کرد و گفت که «طرح انتقال بازار تهران پس از مطالعات کارشناسی، در دستورکار قرار گرفته است».
فخاری در همان روز با بیان اینکه «بازار به عنوان یک بافت تاریخی و مرکز تجارت شهر، شناخته‌شده است و مرکزیت آن هم همواره مورد توجه بوده است»، افزود که بازار تهران «به لحاظ وسعت و پذیرش تجار»، با گونه‌ای بی‌تناسبی مواجه است، و این امر را از «دغدغه‌های موجود در این محدوده» دانست.
استاندار تهران در ادامه با اشاره به اینکه «بازار، متناسب با نظام حمل‌ونقل گذشته تنظیم شده و بازار سنتی ما به لحاظ فیزیکی حفظ شده، اما شکل فعالیت‌ها تغییر کرده است»، گفت: «حدود ۲۵۰ هزار نفر در محدوده ۱۲ هکتاری فعالیت می‌کنند که نشان از عدم تناسب این دو مجموعه با یکدیگر» دارد.
یکی از نکات شایان توجه در بخشی از اظهارات استاندار تهران، اشاره به «مالکیت سازمان اوقاف بر بخشی از بازار تهران» است. او در این باره گفت: «برخی از اماکن بازار تهران به لحاظ ابنیه تاریخی، قابل تبدیل به احسن نیستند»، چون «در حقیقت مالکیت برای تجار نیست».
فخاری همچنین با اشاره به برگزاری جلسات متعددی با عنوان «ایمنی بازار تهران»، افزود که کارگروه‌هایی در همین زمینه شکل گرفته است که پس از اتمام بررسی‌های میدانی، «در نهایت موضوع به شهرداری تهران ابلاغ خواهد شد تا به عنوان ناظر و مجری طرح اصلاح بازار وارد عمل شود، و استانداری تهران هم بر آن نظارت خواهد داشت».
استاندار تهران تاکید کرد که موضوع بازار تهران «در ستاد بحران کشور» مطرح است و با پیگیری احمد وحیدی، وزیر کشور و از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران، دنبال می‌شود.
علیرضا فخاری تاکید کرد که «جابه‌جایی بازار تهران» نیز در دستورکار است و گفت: «محل جدید بازار پس از بررسی‌ها تعیین خواهد شد تا بتوانیم برخی بخش‌ها و مشاغل را منتقل کنیم. قطعا و پس از مطالعات، طرح انتقال بازار در دستورکار قرار می‌گیرد.»
استاندار تهران البته افزود که در حال حاضر «خروج برخی اقلام از بازار تهران که وجه ایمنی بازار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، مثل مواد آتشزا و شیمیایی، به نقطه امن»، اولویت دارد.
چند روز پس از این اظهارات استاندار تهران، پنجشنبه ۲۶ مرداد، حامد یزدی‌مهر، مدیرکل مدیریت بحران استان تهران، هرگونه «جابه‌جایی بازار تهران» را تکذیب کرد و گفت: «موضوع اصلی در این خصوص، ساماندهی بازار است.»
یزدی‌مهر گفت که منظور علیرضا فخاری، استاندار تهران، این بوده است که «بازار باید محلی برای تبادل امور تجاری باشد»، و در ادامه افزود که «موضوع ساماندهی و بهسازی اجزا و کالبد بازار، مورد توجه بوده و شهرداری تهران متولی اجرای امر ساماندهی آن است»، اما «این موضوع که بازار باید جا‌به‌‌جا شود، از اساس صحیح نیست و تکذیب می‌شود».
مدیرکل مدیریت بحران استان تهران با اشاره به اینکه «بازار تهران در زمان قاجار و به فراخور نیازمندی‌های آن دوره بنا شده و دارای ۷۰ هزار واحد تجاری» است، گفت: «این طبیعی است که در حال حاضر و با جمعیت کنونی، درگیر چالش‌های ایمنی باشد و یکی از چاره اندیشی‌ها، ساماندهی دستفروشان است.» او در ادامه «موضوع اساسی دیگر» را نیز «خروج انبارهای مواد خطرناک، آتشزا و مواد شیمیایی» از بازار تهران دانست.
حامد یزدی مهر همچنین به برگزاری سه نشست «کارگروه بررسی وضعیت ایمنی بازار بزرگ تهران» در دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۱۲ تهران اشاره کرد و گفت که در این نشست‌ها، «موضوعات مهم و اساسی مثل بساط‌گستران، چاه‌های جذبی و ساماندهی تردد موتورسیکلت‌ها و خودروها در محدوده بازار» بررسی شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استان تهران، هدف اظهارات اخیر مقام‌ها را درباره بازار تهران، «حفظ بافت تاریخی و میراث فرهنگی و املاک اوقافی» بازار تهران، و نیز «حفظ ساختار ایرانی-اسلامی بازار و فراهم کردن شرایط امن برای فعالیت اقتصادی صنوف مختلف» دانست.
از سوی دیگر، اعضای شورای شهر تهران، یکشنبه، ۲۹ مرداد (۲۰ اوت)، در صد و هفتاد و یکمین جلسه علنی این شورا، در جریان گزارش مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی تهران از وضعیت ایمنی مناطق مختلف پایتخت، نیز درباره موضوع امنیت و انتقال بازار از محل فعلی، ابرازنظر کردند.
احمد صادقی، عضو شورای شهر تهران، در این جلسه با بیان اینکه «بازار تهران ایمن نمی‌شود و باید منتقل شود»، گفت: «بازار تهران باید به یک فضای گردشگری و تاریخی تبدیل شود. البته این یک آرزوی بزرگ است و می‌دانیم که محقق نمی‌شود، چرا که باید تمام ارکان نظام، فکری برای ناایمن بودن بازار کنند.»
صادقی در ادامه گفت که «شورای شهر تهران و شورای تامین تهران، مصوباتی درباره انتقال انبارها از بازار دارند»، و افزود که بخشی از انبارهای بازار در سال‌های ۹۵ و ۹۷ منتقل شدند، اما «مجددا انبارها به حالت اولیه خود بازگشته و پس از آن، الزامی صورت نگرفته است» و برای تخلیه این فضاها، «به رای دادگاه» نیاز است.
او همچنین به لزوم تملیک بخشی از بازار تهران تحت عنوان «مجهول‌المالک» و «وقف» اشاره کرد و گفت: «بازار هزاران ملک مجهول‌المالک دارد که بخش زیادی از آن موقوفه است.»
صادقی در ادامه تاکید کرد که شرایط فعلی، «تعیین‌تکلیف بازار را به امر محال تبدیل کرده» است، و افزود: «این موضوع در اختیار شهرداری و یک سازمان نیست. باید بخش‌های مختلف وارد شوند، چرا که کار پیچیده و بزرگی است و بعید به نظر می‌رسد که نوسازی در بازار به نتیجه برسد.»
احمد علوی، رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران، نیز درباره وضعیت ایمنی در بازار تهران، گفت: «در فضاهایی که جداره‌ها ایمن‌سازی شده‌اند، خطرات کاهش یافته است.»
علوی درباره مرمت بخش‌هایی از بازار تهران گفت: «وقتی می‌خواهند برای مرمت و بازسازی پرونده تشکیل شود، با مشکل مالکیت مواجه می‌شوند»، و افزود که «مالکین قانونی نیز انگیزه‌ای برای مرمت و بازسازی ندارند» و اگر قرار باشد کاربری بخش‌هایی از بازار تغییر کند، «باید نوع مالکیت مشخص شود».
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، نیز در جلسه یکشنبه، ۲۹ مرداد، پس از گزارش مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و اظهارات چند عضو شورا درباره «انتقال بازار تهران»، تاکید کرد که «بازار تهران قابل‌انتقال نیست».
او در ادامه گفت که البته «انبارهای بازار حتما باید تخلیه و منتقل شوند، چون در انبارها سه‌برابر حد استاندارد دپو صورت گرفته و باید این وضعیت اصلاح شود»، و افزود که برای ایمنی نیز باید تغییراتی در نوع سیمکشی‌های برق در منطقه بازار ایجاد شود.
علیرضا زاکانی، شهردار تهران، نیز یکشنبه، ۲۹ مرداد، درباره احتمال «انتقال بازار تهران به نقطه‌ای دیگر از شهر»، گفت: «این موضوع در حد بررسی است و الگوهای جایگزین و مختلف مد نظر قرار گرفته است.»
شهردار تهران همچنین با اشاره به اینکه «محدوده اقتصادی تهران در طرح جامع مناطق ۱۶ و ۱۲ هدف‌گذاری شده» است، گفت: «باید بتوانیم آن را احیا کنیم و خود مجموعه بازار تهران را هم با شرایط و الگوهای جدید، صیانت و حفظ کنیم.» او در ادامه افزود: «در کنار بازار، باید منطقه قدیمی تهران احیا و بازسازی شود تا هویت تهران دستخوش تغییر نشود.»
بخش بزرگی از بازار تهران در تامین مالی روحانیان و شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی پس از انقلاب ۵۷ نقش فعالی داشت و تعدادی از مقام‌های نسل اول این نظام که عمدتا در دادستانی تهران و زندان اوین به کشتار مخالفان اقدام کردند، از جمله محسن رفیق‌دوست، حبیب‌الله عسگراولادی و اسدالله لاجوردی، از بازار تهران برآمده بودند.
همچنین، همین طیف از بازار تهران، علاوه بر نقش داشتن در شکل‌گیری هیئت‌های موتلفه اسلامی، در سال‌های پس از استقرار جمهوری اسلامی نیز بخشی از جناح محافظه‌کار حکومت را تشکیل دادند.
با اینکه بازار تهران بیش از چهار دهه به حمایت از نظام جمهوری اسلامی پرداخته است، بحران اقتصادی ناشی از سیاست‌های علی خامنه‌ای، رهبر نظام، و دولت‌ها، مجلس‌ها و مجموعه حکومت جمهوری اسلامی، موجب شد که بازار نیز از ۱۳۹۶ و در پی اعتراضات مردمی در دی‌ماه آن سال، به تدریج از حکومت فاصله گرفته است.
برگزاری تجمع‌های اعتراضی مختلف و در مواردی، همراهی بخشی از بازار تهران با اعتصاب‌ها، به‌ویژه در جریان اعتراضات سال‌های ۹۸ تاکنون، بازار تهران را به بخشی از نگرانی‌های امنیتی مقام‌های جمهوری اسلامی در مرحله کنونی تبدیل کرده است.
اظهارات مکرر درباره انتقال بازار تهران در هفته‌های اخیر و نقش احمد وحیدی، وزیر کشور دولت رئیسی و از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران، در عمل، هشدار و تهدیدی از سوی سران نظام جمهوری اسلامی به بازاریان است که در صورت حمایت نکردن از نظام و چرخش سیاسی به سمت مخالفان، موقعیت، محدوده، فضا و کیفیت «بازار تهران» را از اساس برهم خواهند زد.