معرفی و ترغیب دانش‌آموزان به تحصیل در مدارس غیردولتی، شغلی درآمدزا شده است
مدارس غیردولتی در ایران به محلی برای کسب درآمدهای هنگفت برای آن‌دسته از مدیرانی تبدیل شده‌اند که در جمهوری اسلامی برو بیایی دارند و دست‌کم به یکی از ارکان قدرت متصل هستند.
مدرسه‌داری برای برخی مدیران بالایی یا میانی در جمهوری اسلامی به همان میزان اهمیت دارد که راه‌اندازی مدارس دینی برای روحانیون. مجوز راه‌اندازی این مدارس هم اغلب با رانت و رابطه صادر می‌شود و از منبع تامین هزینه هنگفت ساخت و راه‌اندازی و نگهداری آنها اطلاعات چندانی در دست نیست.
مدیران میانی با راه‌اندازی مدارس غیردولتی، در پی درآمدهای هنگفت هستند و روحانیون سرشناس هم با مدارس دینی تلاش میکنند جایگاه خود در ارکان قدرت را حفظ و تقویت کنند.
بخشی از مدارس غیر دولتی و دینی در ایران در حال حاضر به نمادی از فساد و زد و بند و رانت و تحصیل و کسب نمره به شرط پول تبدیل شده‌اند، همان‌طور که دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ریز و درشت در این سال‌ها با معیار پول راه‌اندازی شده‌اند.
نظارت بر عملکرد بسیاری از این مدارس و مراکز آموزشی به واسطه قدرت و نفوذی که مالکان آن در ساختار سیاسی دارند با محدودیت‌ها و ملاحظات بسیاری همراه است.
در ایران سال‌هاست در مورد تخلفات این مراکز آموزشی و شهریه‌های هنگفت آنها گزارش‌های متعددی منتشر می‌شود که مدیران آموزش و پرورش و آموزش عالی به آنها چندان اعتنایی ندارند و به نظر می‌رسد برای مراکز نظارتی و قانونی هم اهمیتی ندارد.
یکی از تازه‌ترین این گزارش‌ها را روز پنجشنبه ۲۶ خرداد سایت «رویداد ۲۴» منتشر کرده که مربوط به پدیده تقریبا نوپای «دانش‌آموز فروشی» در مدارس غیر دولتی است.
محمدرضا نیک‌نژاد، عضو کانون صنفی معلمان در این گزارش از شرایط حاکم بر اغلب مدارس غیر دولتی در ایران سخن میان آورده که پیش از این کمتر مورد توجه رسانه‌ها قرار داشت.
نیک‌نژاد سطح و کیفیت آموزش در اغلب این مدارس را «زیر متوسط» ارزیابی و می‌گوید: «برخی مدارس دولتی، سطح کیفی بهتری نسبت به این مدارس دارند».
به گفته او در برخی از این مدارس «معلم را تحت فشار قرار می‌دهند که به دانش‌آموز نمره بدهد تا مشتری را حفظ کرده و شهریه را برای ثبت‌نام‌های آتی از دست ندهند».
این فعال صنفی اضافه کرده است مدیران مدارس غیردولتی کمتر شناخته شده «به اشکال مختلف دانش‌آموزان را جذب» میکنند، حتی به قیمتی که «دانش‌آموز خیال کند در مدرسه به او نمره می‌دهند و می‌تواند بدون سخت‌گیری از حضور در مدرسه لذت ببرد».
او از کلاس‌های آماده‌سازی کنکور به عنوان یکی از گلوگاه‌های مهم درآمدی مدارس غیردولتی نام برده که شهریه این کلاس‌ها گاه تا ۱۰۰ میلیون تومان هم می‌رسد.
نیک‌نژاد درباره پدیده «دانش‌آموزفروشی» در مدارس غیردولتی هم می‌گوید: «مدارس غیردولتی با مدارسی که در مقاطع تحصیلی پایین‌تر فعالیت میکنند، ارتباط گرفته و از آنها می‌خواهند که دانش‌آموزان خوب خود را در ازای گرفتن مبالغی به سوی مدرسه آنها سوق بدهند» که این مبلغ بالای دو میلیون تومان است.
او ادامه داده است در پاره‌ای موارد «با دانش‌آموز تماس گرفته شده و از او دعوت می‌شود که در فلان مدرسه غیردولتی ثبت‌نام کند. شماره تلفن بچه‌ها یا والدین آنها را نیز غالبا در ازای پرداخت پول به مدرسه یا آموزش و پرورش منطقه به دست می‌آورند».
نیک‌نژاد گسترش چنین پدیده‌ای در نظام آموزشی جمهوری اسلامی را نشان از «تضاد منافع» دانسته و گفته است: «بسیاری از مسئولان آموزش و پرورش در مدارس غیرانتفاعی سهامدار هستند».
به گفته او «در مواردی موسسات و مدارس پولی، این مدیران را سهامدار میکنند و در ازای پرداخت مبالغ هنگفت از آنها می‌خواهند به به نفع این مراکز لابی کنند».
آن‌طور که حمیدرضا حاجی‌بابایی وزیر پیشین آموزش و پرورش اعلام کرده است بسیاری از مقام‌های جمهوری اسلامی دارای مدرسه غیرانتفاعی یا غیردولتی هستند که غلامعلی حداد عادل، رئیس پیشین مجلس یکی از آنهاست.
مدرسه «فرهنگ» از مشهورترین و قدیمی‌ترین این مدارس است که سال‌ها پیش خانواده حداد عادل برای آموزش و تربیت فرزندان خود راه‌اندازی کردند و بسیاری از فرزندان مدیران را هم در ازای دریافت شهریه هنگفت آموزش دادند.
مجموعه مدارس غیرانتفاعی «مهر هشتم» وابسته به موسسه «شمس‌الشموس» که سال ۱۳۸۹ توسط الیاس قالیباف در منطقه خوش آب و هوای «سعادت آباد» تهران راه‌اندازی شد، یکی دیگر از این مدارس غیردولتی است که به موضوعی برای دعواهای سیاسی نیز تبدیل شده است.
موسسه آموزشی «معلم» متعلق به خانواده احمد توکلی، نماینده سابق مجلس از دیگر مراکز آموزشی است که گزارش شده است سال ۱۳۷۰ با امتیازی ویژه در شهرک غرب راه‌اندازی شد و در این سال‌ها هم این مرکز به پاشنه آشیل توکلی تبدیل شد.
مجموعه مدارس «امام صادق» وابسته به خاندان محمدرضا مهدوی کنی، مدرسه «حنان» وابسته به محمد خاتمی و مدرسه «روشنگر» وابسته به محسن هاشمی از دیگر مدارس غیردولتی در ایران به شمار می‌روند.
راه‌اندازی مدارس غیردولتی سال ۱۳۶۷ در مجلس به قانون تبدیل شد و از آن زمان به بعد سیاستمداران پرنفوذ به بهانه دغدغه‌های فرهنگی به دنیای پرسود تجارت آموزشی پای گذاشتند.
نتیجه چهار دهه حضور سیاستمداران متنفذ در امور آموزشی، راه‌اندازی مجموعه‌ای از مدارس با نام‌های مختلف در بهترین نقاط شهر تهران و دیگر شهرهای ایران است که در زمره گران‌ترین و مجلل‌ترین مدارس غیرانتفاعی قرار دارند.