در حالی که بحث فروش خودرو در بورس کالا در ایران به یک چالش بزرگ تبدیل میشود، یک استاد دانشگاه چنین محاسبه کرد که فروش خودرو در سبب توزیع ۲۵۰ هزار میلیارد تومان رانت «در پنج سال» اخیر شده است.
خبرگزاری ایلنا به نقل از امیرحسن کاکایی، عضو هیئت علمی دانشکده خودرو در دانشگاه علم و صنعت، نوشت: «در آخرین قرعهکشی خودرو ۱۱ میلیون نفر میتوانستند شرکت کنند که حدود ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در این دوره ثبت نام کردند. جمع ضرر و زیان خودروسازان داخلی در سال جاری حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان است و این ضرر و زیان برآمده از لاتاری ایجاد شده است.»
آقای کاکایی در ادامه گفت: «برآورد من این است در پنج سال گذشته ۲۵۰ هزار میلیارد تومان از طریق لاتاری رانت توزیع شده است و اگر این پول دولتی است باید به نظام بودجهریزی دولت برود و اگر چنین نیست چرا این اقدام انجام میشود و این تناقضاتی است که باید به آن پرداخته شود.»
همزمان خبرگزاری ایسنا روز دوشنبه، سوم بهمن، خبر داد که شورای رقابت در نامهای خطاب به رئیس سازمان بورس کلیه محصولات دو خودروساز بزرگ (جز هایما و تارا) را انحصاری دانسته و اعلام کرده که باید خودروهای شاهین، دنا و پژو ۲۰۷ از بورس کالا خارج شوند.
با وجود این که وزارت صنعت و معدن از توقف عرضه خودرو در بورس کالا خبر داده بود، وزارت اقتصاد با این موضوع مخالفت کرده است.
همزمان عرضه خودرو در بورس کالا که شبیه یک لاتاری است همچنان ادامه دارد و ده هزار خودروی دناپلاس روز دوشنبه، ۲۶ دیماه، در بورس کالای ایران در حالی ۳۸۰ میلیون تومان معامله شد که قیمت تمام شده این محصول برای خریداران حدود ۴۴۰ میلیون تومان و قیمت آن در بازار آزاد تا ۶۴۰ میلیون تومان است.
به این ترتیب خرید یک دستگاه در بورس ۲۰۰ میلیون تومان سود عاید خریدار میکند. این فروش در بورس کالا سبب شد تا ایران خودرو ۱۹۰۰ میلیارد تومان سود کند.
در چند سال اخیر به دلیل تفاوت حدود نیم میلیون دستگاهی عرضه با تقاضا، عرضه خودرو در ایران با روشهایی مانند فروش قرعهکشی و فروش در بورس انجام شده و به لاتاری شباعت پیدا کرده است.
کارشناسان میگویند خودروسازان ایرانی با این روش سبب جذب نقدینگی و بازپرداخت پول وامهای قبلی خود به بانکها میشوند، اما همچنان اقدام به گرفتن وام جدید میکنند.
به اعتقاد این کارشناسان، این چرخه خود سبب افزایش زیان سربار خودروسازان ایرانی میشود در نتیجه دوباره خودروسازان اقدام به پیشفروش جدید برای جبران زیانهای قبلی میکنند و این چرخه مدتی است که تبدیل به یک دور باطل شده است.