منتقدان جیکوب لیو می‌گویند او از جمهوری اسلامی ایران در حکم حامی اصلی حماس حمایت کرده است
در حالی که فقط یک سال به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در نوامبر ۲۰۲۴ باقی مانده است، و در بحبوحه درگیری حماس و اسرائیل، گزینه چالش‌برانگیز جو بایدن در سمت سفیر آمریکا در اسرائیل انتخاب شد.
جیکوب (جک) لیو ۶۸ ساله، وزیر خزانه‌داری سابق آمریکا، روز سه‌شنبه ۳۱ اکتبر (۹ آبان) با ۵۳ رای موافق در مقابل ۴۳ رای مخالف در مجلس سنا، در نهایت به‌عنوان سفیر آمریکا در اسرائیل انتخاب شد؛ انتخابی که با انتقادهای بسیاری، به‌ویژه از سوی جمهوری‌خواهان، همراه بوده است.
جیکوب لیو در دولت‌های دموکرات
زمزمه‌های انتخاب لیو برای سفارت آمریکا در اورشلیم از ماه سپتامبر مطرح شد و از همان زمان نیز مخالفت‌ها با این گزینه آغاز شد.
او در رای‌گیری هفته پیش کمیته روابط خارجی سنا توانست فقط یک رای جمهوری‌خواه به دست آورد، اما با وجود مخالفت گسترده جمهوری‌خواهان، از آنجا که سفارت آمریکا در اسرائیل در یک ماه اخیر و در یکی از حساس‌ترین شرایط منطقه سفیر نداشت، نمایندگان سنا به این نتیجه رسیدند که تایید او در اوضاع کنونی اقدامی ضروری است.
در جلسه بررسی صلاحیت جیک لیو، سناتورهای جمهوری‌خواه ضمن اشاره به نقش قبلی او در مذاکرات هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران، از این انتصاب انتقاد کردند.
جیکوب لیو از مقام‌های دولت باراک اوباما بود و در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ ریاست خزانه‌داری آمریکا و همچنین ریاست کارکنان کاخ سفید را بر عهده داشت. کاخ سفید در معرفی او تاکید کرده است که جک لیو در دوره دولت باراک اوباما «مسئولیت‌های گسترده‌ای در حوزه دیپلماسی اقتصادی» داشته است.
او همچنین از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ یکی از اعضای کابینه بیل کلینتون، از روسای جمهوری پیشین آمریکا، بود.
اثرگذاری در توافق هسته‌ای
منتقدان انتخاب دولت آمریکا برای سفارتخانه اسرائیل به پیشینه جیکوب لیو در توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران اشاره می‌کنند و می‌گویند او، که در توافق سال ۲۰۱۵ آمریکا با ایران در کابینه باراک اوباما حضور داشته است، نمی‌تواند نماینده مناسبی برای آمریکا در اسرائیل باشد.
همه جمهوری‌خواهان، همراه با برخی از دموکرات‌ها، نقدهای بسیاری به توافق هسته‌ای دولت اوباما با جمهوری اسلامی دارند و آن را زمینه‌ساز دستیابی حکومت ایران به بمب اتمی می‌دانند. به همین دلیل، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، پس از به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۷ با آن مخالفت کرد و در سال ۲۰۱۸ آمریکا را از این توافق خارج کرد.
در زمان امضای برجام، در حالی که جمهوری‌خواهان با صراحت متن آن توافق‌نامه را نامناسب نامیدند، جیکوب لیو یکی از اعضای کابینه اوباما بود که در کنار جان کری، وزیر امور خارجه وقت، تلاش داشت ثابت کند که این توافق ثمربخش است.
حالا پس از گذشت چندین سال، در مقابل مخالفت جمهوری‌خواهان با نقش او در آن زمان، جیکوب لیو در جلسه کمیته روابط خارجی سنای آمریکا تاکید کرد که معتقد نیست دولت بایدن باید خواهان بازگشت به برجام باشد، زیرا اگرچه باور راسخ دارد که «توافق برای نداشتن سلاح هسته‌ای چیز خوبی بود، اکنون دیگر برای بازگشت به آن دیر شده است.»
او همچنین بر عزمش برای سخت‌گیری در برابر جمهوری اسلامی ایران تاکید و اتهام‌هایی را که جمهوری‌خواهان علیه او مطرح کردند قاطعانه رد کرد.
حمایت از حکومت ایران در حکم حامی اصلی حماس
انتقاد جمهوری‌خواهان از جیکوب لیو فراتر از توافق هسته‌ای می‌رود و در واقع به حمایت او، در مقام سیاستمدار دموکرات، از جمهوری اسلامی ایران برمی‌گردد که حامی اصلی حماس است.
به‌عنوان یک نمونه، جیم ریش ضمن اشاره به توافق هسته‌ای برجام و متهم کردن وزیر خزانه‌داری سابق به «حمایت پشت‌پرده از ایران»، تصریح کرد که درباره جیک لو «ابهام‌هایی» وجود دارد.
او با تاکید بر اینکه انتخاب جیکوب لیو «انتخاب فردی اشتباه در زمان و مکانی اشتباه است»، تصریح کرد: «با توجه به نقش کلیدی ایران در حکم تامین‌کننده مالی حماس و دیگر گروه‌هایی در منطقه که اسرائیل را به چالش می‌کشند، آخرین چیزی که ما به آن نیاز داریم کسی است که با دیدگاه ما در مورد نحوه برخورد با ایران بسیار مخالف باشد.»
در مقابل این گفته‌ها، لیو ایران را دولتی شرور و بدخواه خواند و اشاره کرد: «می‌خواهم واضح بگویم که ایران تهدیدی بزرگ برای ثبات منطقه و موجودیت اسرائیل است. در صورت تایید شدن من، به تعهد رئیس‌جمهوری بایدن مبنی بر ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، و نیز هشدار به هر کس در منطقه که به فکر سوءاستفاده از این سلاح است، پایبند خواهم بود.»
یهودی مخالف شهرک‌سازی اسرائیل
پس از دیوید فریدمن و دانیل کورتزر در دولت‌های دونالد ترامپ و جورج بوش، جیکوب لیو سومین یهودی ارتدوکس است که در سمت سفیر در اسرائیل خدمت می‌کند.
او در جلسه سنا ضمن تایید اینکه «یهودی وفادار»ی است، از حمله هفتم اکتبر حماس ابراز تاسف کرد و گفت: «در طول عمرم ندیده‌ام که انسان‌هایی با انسان‌های دیگر رودررو و چشم‌درچشم چنین رفتار کنند و این‌گونه یهودیان را فقط به‌دلیل یهودی بودن سلاخی کنند.»
لیو تجربه کار با اسرائیلی‌ها را از سمت‌های دولتی قبلی‌اش دارد. در دولت کلینتون، او به تنظیم یک یادداشت تفاهم برای تامین بودجه چند ساله اسرائیل کمک کرد و در دولت‌های کلینتون و اوباما، در اقدام برای تامین مالی سیستم‌های دفاع موشکی اسرائیل مشارکت داشت.
چاک شومر، رهبر اکثریت سنای آمریکا، درمورد جیک لیو گفت: «او تجربیات و مهارت‌های دیپلماتیک فراوانی دارد که تضمین می‌کند مشارکت بین آمریکا و اسرائیل قوی باقی بماند.»
با این حال، جمهوری‌خواهان معتقدند که مواضع پیشین او درباره اسرائیل و فلسطین در اوضاع حساس کنونی می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
جیکوب لیو پیش از این در حمایت از راه‌حل دو کشور برای فلسطینیان و اسرائیلی‌ها سخنانی مطرح کرده و آشکارا از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در دوره ریاست‌جمهوری اوباما، انتقاد کرده بود.
مخالفان او به حمایتش از قطعنامه ۲۳۳۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۶ اشاره می‌کنند؛ قطعنامه‌ای که فعالیت شهرک‌سازی اسرائیل را در چهارچوب قواعد بین‌المللی غیرقانونی می‌داند و در آن راه حل دو کشور برای دو ملت بر اساس مرزهای پیش از سال ۱۹۶۷ پیشنهاد شده است.
در حالی که لیو از اوباما خواسته بود در سال ۲۰۱۶ قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در محکومیت شهرک‌سازی‌های اسرائیل را وتو کند، یک سال بعد، از تصمیم رئیس‌جمهوری وقت آمریکا دفاع کرد و گفت: «این تصمیم به آن معنا نیست که ما دوست اسرائیل نیستیم.»
او در گفت‌وگویی در دانشگاه کلمبیا در سال ۲۰۱۷ نیز تاکید کرد: «هرچه بیشتر صحبت در مورد راه‌حل یک دولت بشنوید بیشتر به این معنی است که این یک کشور دموکراتیک نیست و این اسرائیلی نیست که من می‌خواهم نوه‌هایم آن را دوست داشته باشند.»
تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه آرکانزاس، با توجه به این پیشینه درباره جیک لیو گفت: «او فاقد اراده‌ای است که واقعا از اسرائیل دفاع کند، در حالی که این موضوع در اوضاع کنونی اهمیت بسیار زیادی دارد.»
در مقابل، دموکرات‌ها همواره از انتخاب جو بایدن دفاع کرده‌اند و اصرار دارند که رفتار جیکوب لیو در سمت‌های پیشین را نباید سرزنش کرد و حمایت او از اسرائیل انکارنشدنی است. آن‌ها همچنین می‌گویند که خود اسرائیلی‌ها از انتخاب لیو به‌عنوان سفیر آمریکا استقبال کرده‌اند.
لیو نیز در سخنانش وعده داده است که دوشادوش رهبران اسرائیل در واکنش به حمله غافلگیرکننده حماس بایستد. او خطاب به سناتورهای حاضر در جلسه تایید صلاحیتش گفت که در حال حاضر هیچ ماموریتی بزرگ‌تر از این نیست که از او خواسته شود برای تقویت روابط بین دو دولت آمریکا و اسرائیل گام بردارد و در منطقه‌ای که جنگ و ویرانی‌های فراوانی دارد، نقش‌آفرینی کند.
چالش‌های پیش روی سفیر جدید آمریکا
دولت آمریکا از ماه ژوییه، زمانی که تام نایدز سفارت آمریکا در اسرائیل را ترک کرد، سفیری در اسرائیل نداشته و اکنون، در پی تحولاتی که رخ داده است، به نظر می‌رسد جیکوب لیو مسیر دشواری در پیش داشته باشد.
از سویی نیز افزایش نگرانی‌ها در مورد درگیری بین اسرائیل و حماس در هفته‌های گذشته توجه جهانی به گزینه آمریکا برای سفارت آن کشور در اسرائیل را افزایش داده و انتظارات زیادی از سفیر جدید می‌رود. از سوی دیگر، اوضاع سیاسی ناشی از مخالفت‌های داخلی با بنیامین نتانیاهو وضع پیچیده‌ای را ایجاد کرده است.
افزون بر این موارد، تلاش‌های دولت بایدن برای عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی نیز پس از حمله حماس دچار بحران‌های جدی شده است و می‌تواند مشکلی اساسی برای سفیر جدید باشد.
جیک لیو در این‌باره تاکید کرده است که «جنگ کنونی هم نباید مذاکرات بین اسرائیل و عربستان سعودی و آمریکا با هدف عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی را از مسیر خارج کند.»
دموکرات‌ها همچنین امیدوارند که حضور لیو بتواند در آزاد شدن گروگان‌های آمریکایی و اسرائیلی از دست حماس موثر باشد. آن‌ها می‌گویند تجربه لیو و آشنایی‌اش با امور دیپلماتیک می‌تواند بحران گروگان‌ها را به نتیجه‌ای مطلوب برساند.