بنا به اطلاعات رسیده به‌دست «ایران‌وایر»، باوجود تداوم حملات شیمیایی مکرر به بعضی مدارس دخترانه، خانواده‌ها همچنان ناچار از پرداخت هزینه‌های درمان فرزندان، از جیب خود هستند. برخی والدین می‌گویند که بسیاری از دانشآموزان تحت پوشش بیمه نیستند و برخی هم که بیمه تامین اجتماعی یا بیمه‌های دیگر دارند، مجبورند مبالغی از ۴۰۰ هزار تا چند میلیون تومان، بابت دریافت درمان کاهش علائم مسمومیت پرداخت کنند. یک معلم در یکی از شهرهای غرب ایران نیز به ایران‌وایر می‌گوید که دولت و وزارت بهداشت، از مسمومیت دانشآموزان در حال کسب درآمد هستند.
«انتقام» از دختران دبیرستانی با جان و مال
اخبار و گزارش‌های رسیده از ایران حاکی است که حملات شیمیایی به مدارس دخترانه که از آذرماه سال گذشته آغاز شده، همچنان در اغلب استان‌های ایران ادامه دارد.
برخی گزارش‌ها از این موضوع پرده بر می‌دارند که شماری از مدارس در یک ماه گذشته و با بازگشایی مدارس بعد از عید نوروز، دست‌کم دو بار یا تا چندین بار هدف حملات شیمیایی قرار گرفته‌اند.
یک معلم اهل یکی از شهرهای غرب ایران که به‌دلایل امنیتی نام او نزد ایران‌وایر محفوظ است، می‌گوید: «من در این مدت دقت کرده‌ام فقط به مدارسی حمله می‌کنند که دانشآموزان آن در ماجرای ژینا اعتراض می‌کردند. نزدیک محل زندگی ما، یک مدرسه‌ای هست که در زمان اعتراضات، سرود جمهوری اسلامی پخش می‌کرد هر صبح، تا به‌حال هیچ اتفاقی برای آن مدرسه نیفتاده است. ولی مدارسی هستند که دانشآموزان اعتراض می‌کردند و چند بار تا حالا به آن‌ها حمله شده است.»
این معلم پایه دبیرستان که خود نیز اوایل اردیبهشت در یک دبیرستان در یکی از شهرهای غرب مسموم شده، می‌گوید: «من ناچار شدم بروم پزشک متخصص گوش و حلق و بینی و با پول داروها، باوجود بیمه، هزینه درمانم حدود ۴۰۰ هزار تومان شد. ولی دانش‌آموزانی هستند که یا بیمه ندارند، یا اگر داشته باشند، وضعیت مالی خانواده اجازه نمی‌دهد چند بار در ماه چنین هزینه‌ای را بکنند و بنابراین مجبور میشوند در خانه خوددرمانی کنند که واقعا خطرناک است. یا اینکه کلا مدرسه نروند، مثل امروز (سه‌شنبه) که کل مدارس شهر ما عملا تعطیل بود.»
او درباره مسمومیت خود نیز می‌گوید: «من مدرسه خودمان نبودم، رفته بودم یک مدرسه دیگر جای یکی از همکاران. احساس کردم که بوی ناشناخته‌ای می‌آید، ولی اصلا به ذهنم خطور نکرد که ممکن است حمله شیمیایی باشد. تا از مدرسه خارج شوم، چون بو در تمام محوطه مدرسه و حتی خارج از آن در ۵۰۰ متری در مدرسه هم احساس می‌شد، ده دقیقه‌ای طول کشید. وقتی رسیدم خانه، سوزش گلوی شدید داشتم. شب که شد دیگر صدایم در نمی‌آمد.» او سه روز را در این وضعیت گذرانده است.
این معلم پایه دبیرستان همچنین ادامه می‌دهد که تا جایی که او می‌داند، خرج درمان با خود خانواده است: «هیچ‌کس حتی به ذهنش هم نرسیده که از خود حکومت، مدرسه یا آموزشوپرورش بخواهد هزینه درمان را بدهد. دولت هم عملا اینطور دارد از مسمومیت دانشآموزان پول در می‌آورد.»
مادر یکی از دختران دانش‌آموز در شهر دیواندره که مدرسه آن‌ها دوبار، یک بار پیش از عید و یک بار بعد از تعطیلات نوروز هدف حمله قرار گرفته گفته است که بعد از یکی از این حمله‌ها در فروردین، دخترش، مدت سه روز را به‌خاطر شدت علائم معمول مسمومیت با گاز مورد استفاده در این حملات، از جمله تهوع، سرگیجه، سردرد و تنگی نفس در بیمارستان بستری بوده است.
والدین این دختر دبیرستانی به‌رغم مشکلات معیشتی، ناچار به پرداخت حدود ۵ میلیون تومان هزینه درمان به بیمارستان این شهر شده‌اند.
تحمیل هزینه درمان مسمومیت دانشآموزان به خانواده‌ها ظلم مضاعف است
«سعید پیوندی»، جامعه شناس و استاد دانشگاه لورن پاریس در فرانسه، به ایران‌وایر می‌گوید که از آن‌جایی که چنین اتفاقی داخل مدرسه به‌وقوع می‌پیوندد، مسوولیت مستقیم آن هم به عهده دولت و مدرسه است، چون این دولت‌و‌آموزش و پرورش است که که مسوولیت ایمنی بچه‌ها را در محیط‌های آموزشی برعهده دارند.»
او با تاکید بر اینکه تحمیل هزینه‌های درمان ناشی از مسمومیت به دانشآموزان و خانواده‌هایشان ظلم مضاعف حکومت بر شهروندان است، می‌گوید: «اگر دولت یا آموزشوپرورش، نخواهد هزینه درمان بچه‌ها را در بیمارستان متقبل شود، به این معناست که آن‌ها به‌طور مضاعف از مسوولیت خود شانه خالی می‌کنند، یک بار به‌خاطر عدم توانایی در تامین ایمنی و امنیت بچه‌ها در محیط‌های آموزشی، آن هم بعد از ماه‌ها تداوم و تکرار حادثه‌ای که هیچ‌وقت نه دولت و نه مسوولین رسمی در مورد آن توضیح قانع کننده‌ای نداده‌اند، و یک بار دیگر هم با اجبار خانواده‌ها به پرداخت هزینه‌های درمان.»
او توضیح می‌دهد: «اولین کاری که دولت می‌تواند بکند، حمایت از آسیب‌دیدگان و فراهم کردن امکانات درمان و احتمالا پرداخت هزینه‌هایی است که خانواده‌ها یا بچه‌ها به‌خاطر این موضوع، متحمل میشوند. اما، دولت عملا از زیر بار این مسوولیت هم شانه خالی می‌کند و به‌جایش خانواده‌ها را مجازات می‌کند.»
دولت موظف است هزینه‌های درمان را بدهد
«موسی برزین خلیفه‌لو»، وکیل دادگستری و از مشاوران حقوقی ایران‌وایر می‌گوید که مطابق «اصل ۲۹ قانون اساسی، دولت موظف است خدمات بیمه، بهداشتی و درمانی را در اختیار همگان قرار دهد.»
او ضمن انتقاد از ناکارآمدی سیستم بیمه حوادث دانش‌آموزی در ایران می‌گوید: «متاسفانه بیمه دانش‌آموزی در ایران عملا وجود ندارد. اینکه هزینه درمان دانش‌آموز به‌خاطر مسمومیت را به خود دانش‌آموز تحمیل کنیم، اگرچه نقض قوانین نیست، اما عادلانه هم نیست.»
اشاره این وکیل حقوق‌بشری به بیمه حوادث دانش‌آموزی است که خسارت‌های وارد شده به دانشآموزان را به‌علت رخ دادن حادثه در داخل یا خارج از مدرسه جبران می کند. این بیمه نامه، حق بیمه پایینی دارد و به‌مدت یک ساله توسط مدیر مدرسه صادر می شود.
بنا به اخبار رسانه‌های ایران در سال ۱۴۰۰، حق بیمه آن ۱۰ هزار تومان بوده، ولی در صورت فوت دانش‌آموز در اثر حادثه‌ای در مدرسه نیز فقط ۱۰ میلیون تومان پرداخت می‌کرده است.
به گفته برزین خلیفه‌لو، «این مسمومیت‌ها را خود دولت هم می‌گوید که عمدی است و با توجه به اینکه چند ماه است طول کشیده و مسوول حفظ سلامت و جان دانشآموزان در داخل مدرسه با مدیر مدرسه و آموزشوپرورش است، مشخص است که کم‌کاری و کوتاهی و بی‌مبالاتی حداقل دارد از سوی آموزشوپرورش انجام می‌شود.»
موسی برزین خلیفه‌لو، همچنین تاکید می‌کند: «تحمیل این هزینه درمانی به مردم ناعادلانه است، چون همه مردم بیمه ندارند و آن‌هایی که بیمه دارند هم قسمتی از هزینه درمان آن را باید از جیب خود پرداخت کنند. حداقل کاری که یک دولت منصف می‌تواند بکند این است که نباید از این مسمومیت‌ها و دانش‌آموزانی که در مدرسه مسموم شده‌اند، هزینه درمان اولیه بگیرد.»
به گفته این وکیل حقوق‌بشری، «دانشآموزان و والدین آن‌ها می‌توانند در قالب خسارت و دیه و شکایت کیفری از مسببان، حقوق خود را مطالبه کنند.»
«سعید پیوندی»، جامعه‌شناس، نیز بر این باور است که «فقط یک واکنش جمعی و یک حرکت عمومی از سوی والدین و معلمان و سایر شهروندان است که بعد از ماه‌ها ضدونقیض‌گویی، پاسخ ندادن و پیشگیری نکردن، می‌تواند یک بار برای همیشه مشخص کند که این اتفاقات از کجا سرچشمه می‌گیرد و چرا دولت سهل‌انگاری می‌کند و در جستجو یافتن عاملان این حوادث نیست یا در یافتن آن‌ها ناتوان است؟»
رقیه رضایی