مهسا امینی و جنبش “زن، زندگی، آزادی” از سوی پارلمان اروپا به عنوان برنده جایزه “ساخاروف” سال ۲۰۲۳ اعلام شدند.
روبرتا متسولا، رئیس پارلمان اروپا در سخنانی با اشاره به جان‌باختن ژینا مهسا امینی در شهریورماه سال ۱۴۰۱ و آغاز خیزش “زن، زندگی، آزادی” گفت: «پارلمان اروپا با افتخار در کنار افراد شجاعی است که به مبارزه برای برابری، عزت و آزادی در ایران ادامه می‌دهند. ما در کنار کسانی هستیم که حتی از زندان نیز به تلاش‌هایشان برای “زن، زندگی و آزادی” ادامه می‌دهند.»
این جایزه از سال ۱۹۸۸ هر سال به افراد و سازمان‌هایی اعطا می‌شود که از حقوق بشر و آزادی دفاع می‌کنند و در این مسیر هزینه‌های فراوانی پرداخته‌اند.
ویلما نونیز اسکورسیا و اسقف کاتولیک رولاندو آلوارز، دو چهره سرشناس دفاع از حقوق بشر در کشور نیکاراگوئه، و سه زن اهل لهستان، السالوادور و آمریکا که پارلمان اروپا از آنها با عنوان “رهبران مبارزه برای سقط جنین امن، آزاد و قانونی” یاد کرده، دیگر نامزدهای دریافت این جایزه معتبر حقوق بشری بودند.
ژینا مهسا امینی، ۲۲ ساله اهل سقز، روز ۲۲ شهریورماه ۱۴۰۱ به بهانه “حجاب نامناسب” از سوی ماموران گشت ارشاد در تهران بازداشت و به ساختمانی در خیابان وزرا منتقل شد. او ساعاتی بعد به بیمارستان انتقال یافت و سه روز بعد، خبر جان باختن او به طور رسمی از سوی خانواده‌اش تایید شد.
چند شاهد عینی در خودروی حامل او و همچنین در ساختمان وزرا تایید کردند که مهسا امینی دست‌کم در دو مرحله توسط ماموران گشت ارشاد مورد ضرب و شتم قرار گرفته است.
جان‌باختن ژینا مهسا امینی سرآغاز جنبش اعتراضی “زن، زندگی، آزادی” در میان ایرانیان در داخل و بسیاری از کشورهای جهان شد و ماه‌ها ادامه یافت. این خیزش اعتراضی به‌شدت از سوی جمهوری اسلامی سرکوب شد.
جایزه معتبر حقوق بشری “ساخاروف” در روز ۱۳ دسامبر اعطا می‌شود.
پارلمان اروپا پیشتر خبر داده بود که سه فراکسیون عمده این پارلمان روز ۲۹ شهریور مهسا ژینا امینی را نامزد دریافت این جایزه معتبر حقوق بشری کردند.
پرستو حکیم، مرضیه امیری و مطیع‌الله ویسا، سه فعال در زمینه آموزش از کشور افغانستان هم در میان نامزدهای اولیه این جایزه حقوق بشری بودند که از راهیابی به فهرست نامزدهای نهایی بازماندند.
به این ترتیب، این دومین جایزه معتبر جهانی در زمینه صلح و حقوق بشر است که در دو هفته اخیر به ایرانیانی تعلق می‌گیرد که برای دموکراسی و آزادی در ایران کوشش می‌کنند. در روز ۱۴ مهرماه جایزه نوبل صلح به نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی در ایران، تعلق گرفت.
در سال ۲۰۱۲ جعفر پناهی، فیلمساز منتقد، و نسرین ستوده، حقوقدان مستقل و فعال حقوق بشر، دو ایرانی دیگری بودند که این جایزه را به‌طور مشترک دریافت کرده بودند.
ساخاروف؛ از پدر بمب هیدروژنی تا مخالف سرسخت آن
این جایزه به‌یاد آندره ساخاروف، فیزیکدان و مخالف سیاسی شوروی نام‌گذاری شده است.
او که به پدر بمب هیدروژنی شوروی شهره بود، زمانی که به قدرت تخریب این بمب پی برد به مخالف سرسخت آن تبدیل شد و در نامه‌ای به برژنف، رهبر وقت شوروی، به نقص حقوق بشر در کشور اعتراض کرد.
ساخاروف، برنده جایزه نوبل صلح سال ۱۹۷۵، در زمینه خلع سلاح هسته‌ای فعالیت زیادی کرد. او حدودا ۱۰ سال را در زندان و تبعید گذراند و در دسامبر سال ١٩٨٩ در ۶۸ سالگی درگذشت.
دویچه وله