مقامات کشورهای مختلف از ورود مذاکرات هستهای به مرحله نهایی خبر می‌دهند، مذاکراتی که همزمان با خبرهایی درباره گسترش نفوذ شرق در جمهوری‌اسلامی انجام می‌شود. روز ۱۵ بهمن در حالی وزارت خارجه آمریکا از صدور مجوز معافیت برخی تحریمها خبر داد که پیش ازآن اخباری غیررسمی درخصوص نشست مخفیانه و امنیتی مقامات ایران و آمریکا در برلین منتشر شد، روزنامه الاخبار، نزدیک به حزب‌الله لبنان نوشت دراین نشست ایران و آمریکا به توافق رسیده‌اند.
پیش از انتشار خبر معافیت‌ها «رو خانا» نماینده جمهوری‌خواه کنگره آمریکا در توئیتی نوشت که به زودی خبرهای شگفت‌آوری از توافق شنیده می‌شود و افزود: «خوشحالم که دیپلمات های ما پیشرفت خارق العادهای کسب کردهاند. توافق هستهای مسیر ایران به سوی بمب را مسدود کرد. خروج ترامپ ما را در مسیر جنگ قرارداد و اکنون زمان برای ورود دوباره به برجام فرارسید».
یکی از مقامات وزارت خارجه جمهوری اسلامی در گفتگو با «زیتون» در مورد نشست مخفیانه ایران و آمریکا گفت که تنها مقامات امنیتی بالا قادر به تایید این نشست و جزئیات آن هستند اما شواهد بسیاری وجود دارد مبنی بر اینکه مقامات وزارت خارجه و مقامات آمریکایی به توافقی غیرعلنی در نشستی حضوری یا آنلاین رسیده‌اند. منبع اختصاصی زیتون افزود براساس این توافق ایران از پیشرفت‌های هستهای خود عقب‌نشینی می‌کند و درمقابل آمریکا تحریمها را لغو خواهدکرد. او تاکید کرد اگرچه این گفتگوها با اجازه آیت‌الله خامنه‌ای انجام شده اما مشخص نیست که نتایج بدست آمده مورد تایید رهبر باشد و قطعا واکنش‌های بسیاری ازسوی تندروها به دنبال خواهدداشت.
یک منبع آگاه در گفتگو با زیتون: این گفتگوها با اجازه آیت‌الله خامنه‌ای انجام شده اما مشخص نیست که نتایج بدست آمده مورد تایید رهبر باشد.
وزارت خارجه آمریکا شامگاه ۱۵بهمن گزارشی به کنگره ارسال کرد که در آن تاکید شده، تعلیق برخی از تحریمها علیه بخش غیرنظامی برنامه هستهای ایران با هدف «تسهیل روند مذاکرات وین» انجام گرفته و «این اقدام با هدف کمک به منافع منع اشاعه و ایمنی هستهای آمریکا و محدود کردن فعالیت‌های هستهای ایران طراحی شده‌است.» به گفته یک مقام وزارتخارجه آمریکا بدون این معافیت، گفتگوهای فنی با طرف‌های ثالث درباره وضعیت سوخت تولید شده در ایران و سایر فعالیت‌های مربوط به جلوگیری از گسترش تسلیحات هستهای ممکن نبود.
ند پرایس، سخنگوی وزارتخارجه آمریکا در توئیتی نوشت که این اقدام به معنای لغو تحریمها نیست و لغو تحریم منوط به بازگشت تهران به تعهدات خود در چارچوب توافق هستهای است و افزود: «ما دقیقا همان کاری را انجام دادیم که دولت گذشته انجام داد؛ به شرکای بین‌المللی خود اجازه دادیم تا به خطرات فزاینده منع گسترش سلاح‌های هستهای در ایران رسیدگی کنند.»
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ۱۶ بهمن در واکنش به معافیت‌های آمریکا گفت که ازطریق «واسطه‌هایی به آمریکا پیام دادیم که باید در عمل حسن‌نیت نشان دهند.» او تلویحا از اقدام آمریکا ابراز رضایت کرد و افزود: «لغو بخشی از تحریمها به معنای عینی و واقعی خودش می‌تواند ترجمان حسن نیتی باشد که آمریکایی‌ها از آن صحبت می‌کنند.»
اما سخنان امیرعبداللهیان و معافیت‌های آمریکا با واکنش تندروهای دولت رئیسی روبرو شد. خبرگزاری دولتی ایرنا که اکنون توسط جبهه پایداری و سازمان اطلاعات سپاه هدایت می‌شود در گزارشی نوشت با نگاهی به محتوای معافیت‌ها، بازی جدید آمریکا رونمایی می‌شود که بجای رفع تنگنا از کشور تحریم‌شونده، بازیگر تحریم‌کننده سود خواهدبرد. سایت نورنیوز متعلق به علی شمخانی، دبیرشورای عالی امنیت ملی نیز این اقدام واشنگتن را نمایشی برای فعال نشان دادن این کشور در مسیر دستیابی به توافق دانست.
شمخانی شخصا نیز در واکنش به سخنان امیر عبداللهیان در توییتی نوشت: «حق قانونی ایران برای ادامه تحقیق و توسعه و حفظ توانمندی‌ها و دستاوردهای صلح‌آمیز هستهای در کنار تامین امنیت آن در برابر شرارت‌های حمایت شده با هیچ توافقی قابل محدود شدن نیست.» او این محتوا را به پنج زبان فارسی، انگلیسی، عربی، روسی و عبری توییت کرد.
چرا این خبر مهم است؟
احتمال برگزاری نشست مخفیانه میان ایران و آمریکا دور از ذهن نیست. در جریان توافق ۲۰۱۵ نیز مدتها قبل از شروع مذاکرات رسمی، گفتگوهای مخفیانه انجام شد . تغییرات در تیم مذاکره کننده و معافیت‌های اخیر آمریکا نیز می‌تواند نشان‌دهنده توافقی پنهانی باشد. پیش از این یک مقام مطلع به «زیتون» گفته بود که تیم مذاکره‌کننده دولت سیزدهم اختیارات بالایی دارد و امتیازات بسیاری به طرف‌های غربی داده‌است.
علاوه بر این دولت بایدن و حکومت ایران قصد دارند هرچه زودتر به توافق برسند. دولت بایدن از یک سو در راستای استراتژی کلان آمریکا درمورد خروج از خاورمیانه می‌خواهد که با این توافق اندکی مناسبات منطقه را به نتیجه برساند و از سوی دیگر امیدوار است که بتواند مذاکراتی جدید درمورد فعالیت‌های منطقه‌ای جمهوری‌اسلامی آغاز کند.
در مقابل رهبر جمهوری اسلامی که آرزوهای دست نیافتنی بسیاری دارد. به نظر می‌رسد که با اخطار و اجبار چین و روسیه حاضر به عقب نشینی ازخواسته‌های حداکثری خود شده است. جمهوری اسلامی گمان می‌کند که اتحاد با چین و روسیه به معنای بی‌نیازی از بقیه جهان است.
کمی عمیق‌تر؛ غرب‌ستیزان و نشست سری برلین
معافیت‌های آمریکا و استقبال امیرعبداللهیان می‌تواند تایید اخبار نشست مخفیانه ایران و آمریکا باشد، علاوه بر این موضع‌گیری‌های تندروها و توییت شمخانی واکنشی در راستای این تحولات است. در آمریکا نیز جمهوری خواهان قصد برخورد با توافقات احتمالی دارند. وبسایت اطلاع‌رسانی سنا اعلام کرده که جلسه استماع سناتورهای کنگره در خصوص جدیدترین تحولات مذاکرات وین قرار است روز چهارشنبه ۲۰ بهمن پشت درهای بسته برگزار شود و از «راب مالی» نماینده آمریکا در امور ایران خواسته شده تا در این جلسه گزارش دهد.
پیش انتشار خبر معافیت‌های آمریکا وبسایتی به نام «تحریریه» از دیدار سری و بسیار سطح بالای امنیتی میان ایران و آمریکا و به نتیجه رسیدن مذاکرات خبر داد. شامگاه ۱۵ بهمن سایت نورنیوز متعلق به شمخانی در واکنشی غیرمنتظره خبر این وبسایت گمنام را شایعه خواند، اما نورنیوز بعداز چند ساعت، زمان انتشار خبر خود را به یک روز قبل تغییرداد و به شایعات قوت بخشید.
روزنامه لبنانی الاخبار، نزدیک به حزب الله نیز روز ۱۶ بهمن در گزارشی از جزئیات نشست امنیتی ایران و آمریکا در برلین نوشت و افزود؛ نشست مذکور در جریان سفر پنهانی ویلیام برنز، رئیس سازمان سیا به برلین انجام شده است. روزنامه وال‌استریت ژورنال روز ۳۰ دی از سفر مخفیانه ویلیام برنز به آلمان خبرداد. بعداز این سفر، روز ۴ بهمن خبر کناره‌گیری ریچارد نفیو، معاون رابرت مالی و دو نفر از اعضای تیم مذاکره‌کننده آمریکا در اعتراض به رویکرد مماشات‌آمیز رابرت مالی با جمهوری اسلامی منتشر شد.
الاخبار نوشت؛ این نشست مسیر را برای دستیابی به تفاهم را هموار کرد و افزود هیات ایرانی در این نشست که علی باقری، یکی از آنها بوده از همراهی آمریکا برای تسهیل توافق در مورد طرح ایران-روسیه و قبول اغلب بندهای آن متعجب شده و سریعا به کشور خود بازگشته تا از رهبر جمهوری اسلامی کسب تکلیف کند.
الاخبار نوشت توافق فعلی بر رفع تقریبا کامل تحریم‌های آمریکا علیه فروش نفت ایران و پرداخت اموال بلوکه شده ایران در سرتاسر جهان استوار است. در مقابل، ایران بر اساس یک پیشنهاد جدید، غنی سازی ۶۰ درصدی اورانیوم خود را متوقف کرده و سطح آن را به ۲۰ می‌رساند.
پیشرفت‌های هسته ای ایران و اضطراری که غرب در آن قرار دارد می‌تواند این اخبار را تایید کند، روزنامه وال‌استریت جورنال هفته گذشته نوشت برآورد دولت بایدن نشان می‌دهد «تحت هر توافقی» زمان گریز هستهای ایران به‌منظور ساخت بمب هستهای، کمتر از شش ماه بوده و بازگشت به شرایط توافق ۲۰۱۵ دیگر مقدور نیست، «اصل مرکزی» توافق ۲۰۱۵ این بود که ایران از ساخت بمب هستهای حداقل یک‌سال فاصله دارد، ایران می‌گوید اجازه نمی‌دهد با احیای برجام سانتریفوژهای پیشرفته‌اش نابود شوند و احتمالا سانتریفوژها و ذخایر اورانیوم ایران تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پلمپ و انبار می‌شود.
نزدیکترین سیاستمداران به ایده‌های غرب‌ستیزانه آیت‌الله خامنه‌ای در تهران قدرت را در دست دارند. در مسکو به چالش کشیدن غرب و مقاومت در برابر هژمونی آمریکا در دستور کار است. شی جین پینگ و ولادیمیر پوتین پس از دیدار در پکن، در بیانیه مشترک خود قول همکاری نزدیک‌تر دادند و از قدرت‌های غربی برای گسترش ناتو انتقاد کردند. رهبر جمهوری اسلامی و تندروها می‌خواهند با گرفتن بیشترین امتیازات نهایتا به توافق برسند تا بتوانند با اتکا به چین و روسیه اقتصاد ایران را سروسامان ببخشند. رویای استقلال از غرب در حالی در ذهن رهبر جمهوری اسلامی شکل گرفته که چین به عنوان ابرقدرتی اقتصادی همچنان نیازمند تجارت با آمریکا و اروپا است.
زیتون ـ یلدا امیری: