بیش از دو سال از عمر دولت «ابراهیم رئیسی» می‌گذرد و دستاوردهای این دولت در حوزه «روابط بین‌الملل» تحقیقا «هیچ» بوده.
به‌رغم آنکه بزرگترین قدم‌های دولت ابراهیم رئیسی در زمینه روابط خارجی، جبران خطاهای طیف تندرو در گذشته مانند احیای روابط با عربستان پس از حمله به سفارت این کشور در دی۱۳۹۴ بود، اما دستگاه رسانه‌ای جمهوری اسلامی با توان کامل، مشغول «دستاوردسازی» برای این دولت است.
واقعیت پشت این «دستاوردسازی»ها اما، داستان «لباس جدید پادشاه» «کریستین آندرسن» را یادآوری می‌کند. داستان پادشاهی که لخت است و همه از لباس نامرئی او تعریف و تمجید می‌کنند، حکایت دستاوردسازی‌های دولت رئیسی و مجیزگویان حاکمیت است.
خبر خوشی که بیات بود
آخرین مورد از دستاوردسازی‌های دولت، مربوط به الواح هخامنشی بود. چند ساعت پیش از فرود هواپیمای ابراهیم رئیسی در سفر بازگشت از نیویورک،
«محمدمهدی رحیمی»، مدیرکل روابط عمومی نهاد ریاست جمهوری، مدعی شد که «رییس‌جمهور در بدو ورود به تهران، خبری خوش و غرورانگیز برای ایرانیان عزیز را اعلام خواهند کرد.»
این ادعا به‌سرعت توسط رسانه‌های وابسته به حکومت بازتاب یافت؛ خبر اما «بازگشت سه هزار و ۵۰۶ لوح تاریخی مربوط به دوره هخامنشی» به تهران بود.
در واقعیت اما، این محموله در واقع پنجمین محموله‌ای است که به‌مرور دانشگاه شیکاگو آن‌ها را به ایران بازگردانده و ربطی به تلاش دولت‌های وقت ندارد.
الواح هخامنشی شامل بیش از ۳۰ هزار لوح بود که در سال ۱۳۱۴ براساس مصوبه دولت، به موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو فرستاده شد بود. پس از ترجمه و نشر تعدادی از این الواح توسط کارشناسان آمریکایی، تعدادی از الواح در سه نوبت طی سال‌های ۱۳۲۷، ۱۳۵۰ و ۱۳۸۳، به ایران بازگردانده شد، ولی این روند بازگرداندن الواج به‌خاطر دخیل دانستن جمهوری اسلامی در یک حمله تروریستی در بیت‌المقدس، متوقف شد.
خبرگزاری «ایسنا»، اردیبهشت ۱۳۹۵ خبر داده بود که ایران در دادگاهی در این رابطه پیروز شده و پس از آن بود که دوباره بازگشت این الواح به ایران آغاز شد.
چهار سال پیش در دولت «حسن روحانی» هم بیش از ۱۷۰۰ لوح از این مجموعه به ایران بازگردانده شده بود.
ابراهیم رئیسی اما گویا خودش نیز تحت تاثیر تبلیغات دستگاه پروپاگاندا چنان از خودبی‌خود شده بود که در حین اعلام این خبر، از تلاش‌های «سفارت ایران در آمریکا» نیز تشکر کرد؛ موضوعی که با واکنش کاربران فضای مجازی رو‌به‌رو شد.
براساس اخبار منتشر شده، الواح هخامنشی به مخزن موزه ملی ایران منتقل شدند تا در آینده‌ای نامشخص، برای عموم به نمایش گذاشته شوند.
یکی از مدیران پیشین میراث فرهنگی در رابطه با اهمیت بازگشت الواح هخامنشی به «ایران‌وایر» گفت: «اطلاعات به‌دست آمده از الواح هخامنشی، دانسته‌های جدید درباره مردم ایران باستان را بازگو می‌کند و نیز حتی اسامی غذا‌ها و محصولات کشاورزی شامل ۴۰۰ نوع میوه در این الواح ذکر شده است. جزئی‌ترین مسائل مربوط به ایران باستان را می‌توان در الواح هخامنشی یافت و در این میان حتی نام کم‌ارزش‌ترین کارگران که با حقوق‌های بسیار اندک در زمین‌های کشاورزی کار می‌کردند، در کنار نام کارمندان، نهاد‌های رسمی و خانواده هخامنشی دیده می‌شود.» او ادامه داد: «به‌رغم ارزش این الواح، آیا از بازگشت آن‌ها خوشحال هستم؟ به‌عنوان یک ایرانی بله، اما به عنوان یک باستان‌شناس نه.»
این مدیران پیشین میراث فرهنگی توضیح داد: «تمام آنچه در مورد لوح‌های هخامنشی می‌دانیم، حاصل کار دانشمندان آمریکایی است. این لوح‌ها هیچ‌وقت در اختیار دانشمندان ایرانی قرار نگرفته‌اند. تا پیش از این محموله، حدود دو هزار لوح از همین مجموعه به ایران برگشته بودند و به‌غیر از چند عدد آن که در بخش ایران باستان موزه ملی به نمایش گذاشته شده‌اند، مابقی آن به گفته مقامات، در مخزن موزه نگهداری می‌شود.»
او در ادامه با اشاره به وضعیت نامناسب مخزن موزه ملی افزود: «مخزن موزه ملی چنان شرایط نامناسبی دارد که وزیر میراث نیز فروردین امسال از آن گلایه کرد. حال این الواح نیز کنار دیگر لوح‌ها در مخزن موزه، دور از دسترس تاریخ‌دوستان و تاریخ‌پژوهان حبس می‌شوند.»
این باستان شناس افزود: «کشور ما یکی از غنی‌ترین ذخایر میراث فرهنگی جهان را در خود جای داده است، اما متاسفانه در هیچ‌کدام از ادوار تاریخ معاصر، قابلیت بهره‌برداری از این گنجینه را نداشتیم. حتی بعضا لیاقت نگهداری مناسب از آن را هم نداشتیم. چند سال پیش در جوار چغازنبیل، سپاه پاسداران یک مانور برگزار کرد؛ آسیب‌های وارد آمده به مسجد شاه در اصفهان یا مسجد شیخ لطف‌الله معلوم نیست قابل جبران باشد یا خیر. چرا راه دور برویم، کسی می‌داند از سرنوشت ۴۸ تخته فرش نفیس کاخ سعدآباد خبری در دست هست یا خیر؟»
او در ادامه به ذکر خاطره‌ای از دوران مدیریتش پرداخت و گفت: «در اولین شبی که حفاظت از محوطه تخت جمشید از میراث گرفته و به سپاه داده شد، یکی از سرستون‌ها دزدیده شد. آن سرستون چند ماه بعد در مرز بازرگان پیدا شد. قرار شد اول به تهران و سپس به شیراز بازگردانده شود، آن سرستون برای دومین بار در راه تهران مفقود شد و دیگر از آن خبری نیست. وزن هر کدام از آن سرستون‌ها نزدیک به یک تن است، هرکدام از الواح هخامنشی از چند گرم فراتر نمی‌رود.»
خبر خوشی که ابراهیم رئیسی با آب و تاب آن را بیان کرد و امتیازش را به دولت خود داد و بدون توجه به اینکه ایران سفارتی در آمریکا ندارد از سفارت ایران در آمریکا برای تلاش‌هایش تشکر کرد، یک خبر قدیمی بود که حتی کارشناسان میراث فرهنگی را نیز خوشحال نکرده است. اما این تنها باری نیست که دولت سیزدهم یک خبر قدیمی یا یک اتفاق عادی را مصادره به مطلوب می‌کند.
ادعاهای اقتصادی دولت به رغم سفره خالی ملت
مقامات مختلف دولت رئیسی در طی دو سالی که گذشت، بارها و بارها ادعا کردند که معادل ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران که در کره جنوبی بلوکه شده بود، آزاد شدند. اعضای کابینه از وزیر اقتصاد گرفته تا سخنگو دولت، همگی تاکنون بر موفقیت‌آمیز بودن مذاکرات درباره آزادسازی این اموال تاکید داشتند و بلوکه ماندن آن را ناشی از غفلت دولت قبل می‌دانستند. در نهایت اما ۲۰مرداد۱۴۰۲، با سروصدای فراوان رسانه‌های حاکمیت و ادعاهای مقامات جمهوری اسلامی، «توافق» شد که دارایی‌های ایران از کره جنوبی به قطر منتقل شود؛ البته یک میلیارد دلار خسارت ایران بود در این نقل‌و‌انتقال و تبدیل ارز.
مقامات جمهوری اسلامی ازجمله ابراهیم رئیسی، ادعا می‌کنند که «پول متعلق به جمهوری اسلامی ایران است و طبیعتا براساس تشخیص جمهوری اسلامی در نیازهایی که وجود دارد به مصرف خواهد رسید. این که پولمان را چگونه استفاده کنیم، طبیعتا اختیارش با خود ما است.»
واقعیت را اما «متیو میلر»، سخنگو وزارت خارجه آمریکا، به شکل دیگری در حاشیه هفتاد و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل برای خبرنگاران توضیح داد: «این وجوه برای استفاده در معاملات بشردوستانه با نظارت دقیق وزارت خزانه‌داری در دسترس خواهند بود.»
میلر در پاسخ به پرسش خبرنگاری که به سخنان ابراهیم رئیسی در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «ان‌بی‌سی‌نیوز» آمریکا گفت: «واقعیت این است وقتی این پول به حساب‌هایی در قطر برسد، تحت نظارت دقیق وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در آنجا نگهداری می‌شود. این پول فقط برای مقاصد بشردوستانه قابل استفاده است و ما مراقب خرج کردن آن وجوه خواهیم بود و در صورت نیاز می‌توانیم دوباره آن‌ها را مسدود کنیم.»
این یعنی برخلاف تبلیغات دولت سیزدهم، انتقال دارایی‌های ایران از کره جنوبی به قطر، به معنای آزادی اموال ایران یا در اختیار دولت یا حکومت قرار گرفتن آن نیست.
نکته دیگر درباره آزادسازی اموال کشور اینجاست که در موضوع آزادسازی بخشی از اموال بلوکه شده ایران در عراق نیز، دولت سیزدهم هیچ اقدام ویژه‌ای انجام نداد. ۱/۶ میلیارد دلار از طلب ایران در چارچوب مکانیسم مورد توافق در سال ۲۰۱۸ میان ایران، عراق و آمریکا آزاد شده است و این موضوعی است که بانک تجارت عراق نیز با اعلامیه‌ای بر آن تاکید کرد. این بانک اعلام کرد که این پروتکل‌ها در سال ۲۰۱۸، یعنی پیش از استقرار دولت سیزدهم تعیین شده‌اند.
جنجال دولت بر سر پیوستن به سازمان همکاری شانگهای نیز از همین دست بود. تیر۱۴۰۱، بعد از ۱۵ سال تلاش، جمهوری اسلامی ایران به‌صورت رسمی عضو سازمان همکاری شانگهای شد.
جمهوری اسلامی در‌حالی به عضویت کامل این سازمان در می‌آید که از سال ۲۰۰۵ به‌عنوان عضو ناظر پذیرفته شده و در سال ۲۰۰۸، درخواست عضویت کامل خود را به این سازمان ارسال کرده‌بود.
واکسن کرونایی که دیر رسید
از اولین ادعاهای عجیب رییس دولت سیزدهم، ادعای «تامین واکسن کرونای مورد نیاز کشور» تنها در طی چند ماه و کنترل پاندمی بود.
این درحالی‌ست که «محمد مخبر»، معاون اول دولت رئیسی، یکی از موانع اصلی واردات واکسن تا پیش از دولت خوانده می‌شود. قبل از مسوولیت در دولت رئیسی، مخبر رییس ستاد اجرایی فرمان امام بود که مدعی بود می‌تواند تا تابستان سال گذشته، ۵۰ میلیون واکسن تولید کند، اما طبق آمار که تاکنون یک سال از آن زمان گذشته، تنها حدود ۱۲ میلیون واکسن برکت تولید شده است.
شهریور۱۴۰۰ اما «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه دولت دوازدهم، گزارشی در رابطه با «دیپلماسی کویید» و تلاش‌های دولت قبل برای واردات واکسن منتشر کرده بود که در آن مشخص می‌شد ورود واکسن کرونا به ایران، نتیجه تلاش‌های دولت قبلی بود که میوه آن در دولت سیزدهم چیده شد.
میزان دستاوردهای دولت رئیسی را اما مردم فارغ از این هیاهو‌های رسانه‌ای به خوبی درک می‌کنند، با سفره‌هایی که روز‌به‌روز کوچکتر می‌شود و آرزوهایی که روز‌به‌روز دورتر از دسترس‌تر.
سولماز ایکدر
ایران وایر